Telangana SCERT 8th Class Hindi Study Material Telangana Pdf 1st Lesson हम होंगे कामयाब Textbook Questions and Answers.
TS 8th Class Hindi 1st Lesson Questions and Answers Telangana हम होंगे कामयाब
प्रश्न : (ప్రశ్నలు) :
प्रश्न 1.
चित्र में क्या-क्या दिखायी दे रहा है?
(పాఠంలోని చిత్రం గురించి మాట్లాడండి.)
उत्तर :
चित्र में विश्व का मानचित्र एक बड़े वृक्ष के रूप में दिखाई दे रहा है। इसके ऊपर और नीचे भी अनेक बच्चे, बड़े कुछ पढ़ रहे हैं। एक दूसरे से बात कर रहे हैं।
చిత్రంలో ప్రపంచ పటం ఒక చెట్టు రూపంలో కనబడుచున్నది. దీనిపైనా, క్రింద అనేక మంది పిల్లలు, పెద్దలు ఏదో చదువుచున్నారు. ఒకరితో ఇంకొకరు మాట్లాడుచున్నారు.
प्रश्न 2.
वे क्या कर रहे हैं?
(సఫలీకృతుడవుటకు నీవు ఏమి చేయాలి?)
उत्तर :
वे एक दूसरे से बात कर रहे हैं। कुछ लोग अकेले में पढ़ रहे हैं।
వారు ఒకరితో ఇంకొకరు మాట్లాడుకొనుచున్నారు. కొంతమంది ఒంటరిగా చదువుచున్నారు.
प्रश्न 3.
वे एक-दूसरे से क्या कह रहे होंगे ?
(ఒకరు మరొకరితో ఏమి చెప్తుంటారు?)
उत्तर :
शायद सफलता प्राप्त करने के लिए रास्ते, तरीके वे एक दूसरे को समझा रहे होंगे।
బహుశా సఫలత్వాన్ని పొందటానికి దారులు, విధానాలు ఒకరితో ఇంకొకరు అర్థమయ్యేలా చెప్పుచుండవచ్చు.
सुनो-बोलो (వినండి – చెప్పండి) :
प्रश्न 1.
पाठ में दिये गये चित्रों के बारे में बातचीत कीजिए।
(పాఠంలోని చిత్రం గురించి మాట్లాడండి.)
उत्तर :
पाठ में अनेक बच्चों के चित्र अंकित हैं। एक लड़का चित्र खींच रहा है। एक लड़की पौधे को पानी दे रही है, एक पतंग उड़ा रहा है। एक पढ़ रही है, तो और एक साइकिल चला रही है। एक स्कूल जा रही है। दो लड़कियाँ गा रही हैं। एक टी.वी. देख रही है। एक लड़का खुद वैज्ञानिक के समान जाँच कर रहा है। और दो लड़कियाँ खेल रही है। इससे पता चलता है कि हम से हर काम संभव है। हम सब में कई क्षमताएँ हैं। हमें उनको पहचानना है। जब तक हम उसमें सफल नहीं होंगे, तब तक हमें कोशिश जारी रखनी है।
పాఠంలో అనేక మంది చిత్రాలున్నాయి. ఒకడు బొమ్మలు గీస్తున్నాడు. ఒక అమ్మాయి మొక్కకు నీరు పోస్తున్నది. ఒకడు గాలిపటం ఎగురవేస్తున్నాడు. ఒక అమ్మాయి చదువుచున్నది. మరొక అమ్మాయి సైకిల్ నడుపుచున్నది. ఒక అమ్మాయి స్కూలుకు వెళ్ళుచున్నది. ఇద్దరమ్మాయిలు పాడుచున్నారు. ఒక అమ్మాయి టివి చూస్తున్నది. ఒకడు శాస్త్రవేత్తలాగా పరీక్షిస్తున్నాడు. ఇద్దరమ్మాయిలు ఆడుకొనుచున్నారు. దీనివలన మనలో అనేక నైపుణ్యాలున్నాయని, వాటిని మనం గుర్తించాలని మనము దేనినైనా సాధించగలమని, తెలియుచున్నది. మనము వాటిలో సఫలులమయ్యేంత వరకు ప్రయత్నిస్తూనే ఉండాలి.
प्रश्न 2.
कामयाब होने के लिए क्या करना चाहिए ?
(సఫలీకృతుడవుటకు నీవు ఏమి చేయాలి ?)
उत्तर :
कामयाब होने के लिए हमें आत्मविश्वास की ज़रूरत है। इस के साथ-साथ प्रयत्न की भी आवश्यकता है। बिना किसी डर के मिलजुल कर आगे बढ़ने से ज़रूर हम कामयाब बनेंगे। इससे चारों ओर शांति भी फैलेगी।
సఫలీకృతులమవుటకు మనలో ఆత్మవిశ్వాసం తప్పనిసరిగా ఉండాలి. దీనితోపాటు ప్రయత్నం కూడా అంతే అవసరం. ఏ భయమూ లేకుండా కలిసికట్టుగా ముందడుగు వేస్తే మనము తప్పకుండా విజయులమౌతాము. దీనితో అన్నివైపులా శాంతి నెలకొంటుంది.
पढ़ो (చదవండి) :
अ. नीचे दी गयी पंक्तियों के भाव बतानेवाली पंक्तियाँ कविता में रेखांकित कीजिए।
క్రింద ఇవ్వబడిన వాక్యములు భావము కవిత రూపంలో ఉన్న భావాన్ని గుర్తించండి.)
प्रश्न 1.
हम में पूरा विश्वास है।
(మాపై మాకు పూర్తి విశ్వాసము కలదు)
उत्तर :
पूरा है विश्वास, हम होंगे कामयाब एक दिन।
ఏదో ఒకరోజు సఫలమవుతామని మాకు పూర్తి విశ్వాసం కలదు.
प्रश्न 2.
हम एक दिन अवश्य सफल होंगे।
(ఏదో ఒకరోజు ఖచ్చితముగా సఫలము అవుతాము)
उत्तर :
हम होंगे कामयाब एक दिन।
ఏదో ఒకరోజు తప్పక విజయాన్ని సాధిస్తాము
प्रश्न 3.
हम सब मिलकर साथ चलेंगे।
(మేమందరము కలసి వెళ్తాము.)
उत्तर :
हम चलेंगे साथ-साथ, डाल हाथों मे हाथ।
మేమందరము చేయి చేయి కలిపి వెళ్తాము.
आ. नीचे दी गयी पंक्तियों में रेखांकित शब्द से एक और वाक्य बनाइए।
(గీతగీసిన పదాలను ఉపయోగిస్తూ వేరే వాక్యాలను రాయండి.)
1. हम होंगे कामयाब एक दिन। (మేము ఏదో ఒకరోజు సఫలీకృతులౌతాము.)
सम्राट अशोक शांति की राह में कामयाब हुए।
2. होगी शांति चारों ओर एक दिन। (ఒకనాటికి శాంతి నలువైపులా వ్యాపిస్తుంది.)
उत्तर :
शांति = శాంతి, peace
भारत देश शांति कामुक देश है। (భారతదేశము శాంతిన కోరుకొంటున్న దేశము.)
3. नहीं डर किसी का आज। (నేడు దేని భయమూ లేదు.)
उत्तर :
डर = భయము, fear
बिल्ल्री को देखकर चूहा डर गया। (పిల్లిని చూసి ఎలుక భయపడింది.)
लिखो (రాయండి) :
अ. नीचे दिये गये प्रश्नों के उत्तर लिखिए। (ఈ క్రింద ఇవ్వబడిన ప్రశ్నలకు జవాబు వ్రాయండి.)
प्रश्न 1.
कोई भी काम विश्वास के साथ क्यों करना चाहिए? (ఏ పనైన నమ్మకంతో ఎందుకు చేయాలి?)
उत्तर :
सभी चीज़ों को हम अपनी आँखों से देख नहीं सकते। विश्वास के भरोसे पर कुछ हासिल करते हैं। हमें अगर उस काम पर विश्वास नहीं है तो जरूर उसमें जीत नहीं होगी। इसीलिए सफल बनने के लिए उसपर हमें विश्वास होना ज़रूी है।
అన్నింటినీ మనము కళ్ళతో చూడలేము. నమ్మకంపై భరోసాతో కొన్ని పొందగలము. ఒకవేళ ఆ పనిపై నమ్మకము లేకుంటే తప్పనిసరిగా విజయం పొందలేము. కాబట్టి సఫలులమగుటకు దానిపై మనకు నమ్మకముండాలి.
प्रश्न 2.
बच्चों में कैसे-कैसे डर उत्पन्न होते हैं? (పిల్లల్లో ఎటువంటి భయాలు మొదలవుతాయి?)
उत्तर :
बच्चों में ऐसे डर उत्पन्न होते हैं कि
क्या हम यह काम कर सकते हैं या नहीं?
क्या हम में उतनी ताकत है, जो इस काम के लिए चाहिए ?
लोग सच्चाई को जानकर मेरे साथ आएँगे या नहीं ?
देश की सुरक्षा कायम है या नहीं ?
పిల్లలలో ఇటువంటి భయాలు ఉంటుంటాయి.
మనం ఈ పని చేయగలమా? లేదా?
ఈ పనికి కావలసినంత శక్తి మన దగ్గర ఉన్నదా? లేదా?
వాస్తవాన్ని గుర్తించి అందరూ నాతో ముందడుగు వేస్తారా? లేదా?
దేశ సంరక్షణ సుస్థిరమేనా, కాదా?
आ. इस कविता का सारांश अपने शब्दों में लिखिए। (ఈ కవితకు సారాంశం మీ మాటలలో వ్రాయుము.)
“हम होंगे कामयाब” कविता के कवि श्री गिरिजाकुमार माथुर हैं। ‘हम होंगे कामयाब उनकी प्रसिद्ध रचना है। इसमें कवि ने हमें आत्मविश्वास के साथ काम करने का संदेश दिया।
हम (भारतवासी) आत्मविश्वास के साथ काम करें तो एक दिन ज़रूर विजय प्राप्त कर सकेंगे। इससे सारे विश्व में शांति की स्थापना कर सकेंगे।
उस दिन हम सब आत्मविश्वास के साथ हाथ में हाथ डालकर आगे बढ़ेंगे। आज हमारे मन में पूरा विश्वास है। हमें किसी का डर नहीं है।
अगर हम इसी तरह आत्मविश्वास के साथ काम करेंगे तो एक दिन अवश्य कामयाब होंगे।
హమ్హంగే కామ్యాబ్ కవిత యొక్క కవి శ్రీ గిరిజాకుమార్ మాథుర్. ఇది చాలా ప్రసిద్ధి చెందిన కవిత. దీని ద్వారా కవి మనందరిని ఆత్మవిశ్వాసంతో పనిచేయమని చెప్పారు..
భారతీయులమైన మనము ఆత్మవిశ్వాసముతో పనిచేస్తే, ఒకనాటికి తప్పక విజయాన్ని పొందగలము. దీనితో ప్రపంచమంతా శాంతిని నెలకొల్పగలుగుతాం.
ఆ రోజు మనమందరము ఆత్మవిశ్వాసంతో ఐకమత్యంగా ముందుకు వెళదాం. నేడు మన మనస్సులో ఈ నమ్మకమే ఉంది. మనకి ఏ భయమూ లేదు.
మనము ఇదే విధంగా ఆత్మవిశ్వాసంతో పనిచేస్తే, తప్పక ఒకనాటికి సఫలీకృతులమౌతాము.
शब्द भंडार :
अ. नीचे दिये शब्दों के अर्थ तेलुगु या अंग्रेजी में लिखकर वाक्य प्रयोग कीजिए।
(క్రింది పదాల అర్థాలు తెలుగు లేక ఇంగ్లీషులలో వ్రాసి, వాక్యములో ప్రయోగించండి.)
आ. कविता में जो शब्द बार-बार आये हैं, उन्हें लिखो। वाक्य में प्रयोग करो।
(కవిత్వంలో ఏ పదాలైతే మాటి మాటికి వచ్చాయో వాటిని వాక్యములో ప్రయోగించండి.)
सृजनात्मक अभिव्यक्ति :
अ. ‘सफलता’ विषय पर एक छोटा सा निबंध लिखिए।
उत्तर :
सफलता
किसी भी काम में विजय पाना ही सफलता कहलाता है। सफलता हमारे मन में आत्मविश्वास और उत्साह भरती है। सफलता अच्छे काम करने की प्रेरणा देती है।
सफलता पाने के लिए परिश्रम करना ही एक मात्र रास्ता है। जितनी भी लंबी यात्रा क्यों न हो, वह छोटे – छोटे कदमों से ही शुरू होती है। हरेक महान कार्य आरंभ में कठिन ही लगता है, परन्तु अभ्यास करते करते वह आसान बन जाता है। अतः किसी भी कार्य में सफलता पाने के लिए लगन, श्रद्धा और अनुशासन अत्यंत आवश्यक है। जो व्यक्ति काम को सर्वोपरि मान कर उसे करने में लग जाता है तो उसके लिए वह कार्य शौक बन जाता है। किसी अपाहिज़ की एवरेस्ट – चढाई और किसै अंधे की उच्च शिक्षा में सफलता के बारे में अकसर समाचार पत्रों में हम पढ़ते रहते हैं। ऐसी सफलता का एक मात्र रहस्य है श्रद्धा और लगन।
इससे हम कह सकते हैं कि परिश्रम ही सफलता की कुंजी है।
प्रशंसा :
अ. कोई भी काम करने में सहयोग का क्या महत्व है ?
उत्तर :
(ఏదైనా పనిచేసేటప్పుడు సహకారానికి ఉన్న ప్రాముఖ్యత ఏమిటి?)
कुछ काम ऐसे होते हैं, जो अकेले कर सकते हैं। लेकिन बहुत सारे काम ऐसे होते हैं कि सब का सहयोग बहुत ज़रूरी है।
बाज़ार में उदाहरण के लिए एक मामूली काम भोजन करने को ही लीजिए। हम समझते यह अकेला कर सकता है। लेकिन इसमें भी बहुत सारे लोगों की मदद चाहिए। किसान खूब प्रयत्न करके फसल उगायेगा, बेचेगा, काम करने पर मिलनेवाले पैसों से पिताजी वहाँ से धान / चावल खरीदेंगे। घर लाने के बाद माँ उसे साफ करके स्वादिष्ट भोजन की तैयारी करेगी, तब जाकर हमें अच्छा भोजन मिलेगा।
इसलिए हर काम करने में सहयोग का महत्त्व है।
కొన్ని పనులు మనము ఒంటరిగా చేసేటట్లు అనిపిస్తాయి. కానీ చాలా పనులు అందరి సహకారంతో మాత్రమే చేయగలము.
ఉదాహరణకు ఒక మామూలు విషయం భోజనం చేయటం తీసుకోండి. ఇది మనం ఒంటరిగా చేయొచ్చు అనుకుంటాము. కానీ దీనిలో చాలామంది సహాయం ఉండాలి. రైతులు బాగా పనిచేసి పంట పండిస్తారు. వాటిని బజారులో అమ్ముతారు, పని చేసి సంపాదించిన డబ్బుతో తండ్రి అక్కడి నుండి బియ్యాన్ని కొని తెస్తారు. వాటిని శుభ్రపరచి అమ్మ మనకి రుచికరమైన భోజనాన్ని వడ్డిస్తుంది.
ఈ విధంగా ప్రతిపనిలో ఎంతోమంది సహకారం చాలా అవసరము.
परियोजना कार्य :
अ. किसी कामयाब व्यक्ति की जानकारी इकट्ठा कीजिए। पाँच वाक्य लिखिए।
उत्तर :
(ఏదైనా విజయం సాధించిన వ్యక్తి గూర్చి విషయసేకరణ చేసి 5 వాక్యాలు వ్రాయండి.)
कामयाब व्यक्ति
तमिलनाडु के रामेश्वरम की गलियों में समाचार पत्र बेचनेवाला एक निर्धन बालक एक दिन सुप्रसिद्ध वैज्ञानिक तथा भारत का राष्ट्रपति बनेगा, ऐसा किसीने सपने में भी नहीं सोचा था। किन्तु उस गरीब बालक ने अपनी प्रतिभा परिश्रम और लगन से यह सिद्ध कर दिखाया कि मनुष्य के लिए विश्व में कुछ भी असंभव नहीं है। मन में अगर चाह हो तो उसे राह अपने आप मिल जाती है। जी हाँ, यह बालक कोई और नहीं बल्कि हमारे पूर्व राष्ट्रपति और मिजाइल मैन के नाम से प्रसिद्ध “भारत रत्न” अबुल फकीर जैनुलाबुद्दीन अब्दुल कलाम हैं।
తమిళనాడు రామేశ్వరం వీధులలో వార్తాపత్రికలు అమ్ముకునే ఒక పేదబాలుడు ఒకరోజు ప్రసిద్ధ శాస్త్రవేత్త మరియు భారతదేశ రాష్ట్రపతి అవుతాడని ఎవరూ కలలో కూడా ఊహించి ఉండరు. ఆ పేద బాలుడే తన ప్రతిభతో పరిశ్రమతో మరియు శ్రద్ధతో మనిషికి ప్రపంచంలో ఏదీ కూడా అసంభవం కాదు అని నిరూపించారు. మనస్సులో కోరిక ఉంటే దాని మార్గం దానంతట అదే దొరుకుతుంది. అవును నిజమే. ఈ బాలుడు ఎవరో కాదు, మన మాజీ రాష్ట్రపతి మరియు మిసైల్మాన్గా ప్రసిద్ధి చెందిన “భారతరత్న” అబుల్ ఫకీర్ జైనులాబుద్దీన్ అబ్దుల్ కలామ్.
भाषा की बात :
अ. नीचे दिये गये वाक्य ध्यान से पढ़िए। (క్రింద ఇచ్చిన వాక్యాలను శ్రద్దగా చదవండి)
हम होंगे कामयाब एक दिन।
ऊपर दिये गये वाक्य में हम का प्रयोग बहुवचन के लिए हुआ है। यदि हम की जगह तू, तुम, आप, यह, ये, वह और वे का प्रयोग करते हैं, तो वाक्य इस तरह होंगे –
तू – तू होगा कामयाब एक दिन। – ఒకనాటికి నీవు సఫలీకృతుడవుతావు.
तुम – तुम होगे कामयाब एक दिन। – ఒకనాటికి మీరు సఫలీకృతులగుదురు.
आप – आप होंगे कामयाब एक दिन। – ఒకనాటికి తమరు సఫలీకృతులగుదురు.
यह – यह होगा कामयाब एक दिन। – ఒకనాటికి ఇతడు సఫలీకృతుడౌతాడు.
ये – ये होंगे कामयाब एक दिन। – ఒకనాటికి వీరు సఫలీకృతులౌతారు.
वह – वह होगा कामयाब एक दिन। – ఒకనాటికి అతడు సఫలీకృతుడౌతాడు.
वे – वे होंगे कामयाब एक दिन। – ఒకనాటికి వారు సఫలీకృతులౌతారు.
अब आप नीचे दिये गये वाक्य से भी इसी तरह के वाक्य बनाइए।
हम चलेंगे साथ-साथ एक दिन।
उत्तर :
आप – आप चलेंगे साथ-साथ एक दिन। – ఒకనాటికి తమరు కలిసి నడుస్తారు.
ये – ये चलेंगे साथ-साथ एक दिन। – ఒకనాటికి వీరు కలిసి నడుస్తారు.
वे – वे चलेंगे साथ-साथ एक दिन। – ఒకనాటికి వారు కలిసి నడుస్తారు.
तू – चलेगा साथ-साथ एक दिन। – ఒకనాటికి నీవు కలిసి నడుస్తావు.
तुम – चल्लोगे साथ-साथ एक दिन। – ఒకనాటికి మీరు కలిసి నడుస్తారు.
यह – चलेगा साथ-साथ एक दिन। – ఒకనాటికి ఇతడు కలిసి నడుస్తాడు.
वह – चलेगा साथ-साथ एक दिन। – ఒకనాటికి అతడు కలిసి నడుస్తాడు.
Additional Questions :
प्रश्न 1.
हम में अत्मविश्वास है तो क्या क्या कर सकते हैं?
उत्तर :
(మనలో ఆత్మవిశ్వాసం ఉంటే ఏమేమి చేయగలుగుతాము?)
हम में आत्मविश्वास है तो सब कुछ कर सकते हैं। पहाड़ पर चढ़ सकते हैं, ऊपर से खाई में गिर सकते हैं। आसमान में उड़ सकते हैं, पानी में तैर सकते हैं। खा भी सकते हैं, खाए बिना जी भी सकते हैं। आत्मविश्वास के साथ आगे बढ़ेंगे, तो सब में कामयाब होंगे।
మనలో ఆత్మవిశ్వాసముంటే అన్ని పనులు చేయగలము. కొండలని ఎక్కగలము, పైనుంచి లోయలోకి దూకగలము. ఆకాశంలో ఎగరగలము, నీటిలో ఈదగలము, తినగలము, తినకుండా కూడా ఉండలగము.
ఆత్మవిశ్వాసంతో ముందడుగు వేస్తే అన్నింటిల్లో సఫలులము కాగలము.
प्रश्न 2.
कविता का सारांश अपने शब्दों में बताओ।
(కవితా భావాన్ని మీ సొంత మాటల్లో చెప్పండి.)
उत्तर :
हम में पूरा विश्वास है कि हम एक दिन अवश्य सफल होंगे। चारों ओर शांति होगी। हम सब मिलकर साथ चलेंगे। आज हमें किसी का डर नहीं है।
మనము ఒకనాటికి తప్పక సఫలీకృతులవుతాం.
అన్నివైపులా శాంతి నెలకొంటుంది. ఐకమత్యంతో మనం అందరమూ
కలిసి ముందడుగువేద్దాం. నేడు మనలో దేని భయమూ లేదు. మనలో పూర్తి నమ్మకముంది.
प्रश्न 3.
‘हम चलेंगे साथ-साथ’ ऐसा क्यों कहा गया होगा ?
(‘హమ్ చలేంగే సాథ్-సాథ్’ అని ఎందుకన్నారు?)
उत्तर :
कवि की भावना यही होगी कि हम में एकता की भावना होनी चाहिए। एकता के साथ आगे बढ़ेंगे तो ज़रूर हर काम में सफलता प्राप्त करेंगे। शायद कवि ने इसीलिए ऐसा कहा होगा।
మనమందరము ఐకమత్యంతో ఉండాలనేది కవిగారి భావన. ఐకమత్యంతో ముందడుగువేస్తే తప్పనిసరిగా ప్రతిపనిలో సాఫల్యాన్ని పొందగలము. బహుశా అందుకే కవి ఈ విధంగా చెప్పి ఉండవచ్చు.
प्रश्न 4.
‘होगी शांति चारों ओर एक दिन’ पंक्ति का भाव बताओ।
(‘హోగీ శాంతి చారోం ఓర్ ఏక్ దిన్’ పంక్తి యొక్క భావము తెల్పండి?)
उत्तर :
आजकल दुनिया में अशांति ही अशांति है। जिधर देखो उधर डर ही डर है। लेकिन आत्मविश्वास के साथ कहता हूँ कि एक न एक दिन सारी दुनिया में शांति फैलेगी। हमारे प्रयत्न के द्वारा चारों ओर शांति फैल सकती है।
ప్రస్తుతం ప్రపంచమంతా అశాంతితో నిండి ఉన్నది. ఎటు చూస్తే అటు భయం. కానీ ఆత్మవిశ్వాసంతో చెప్పగలను, ఒకనాటికి ఈ ప్రపంచమంతా శాంతి నెలకొనగలదు. మన ప్రయత్నం ద్వారా అన్నివైపులా శాంతి వ్యాపించగలదు.
प्रश्न 5.
कवि के मन में किस बात का विश्वास है?
(కవి మనస్సులో ఏ విషయంపై నమ్మకం ఉంది?)
उत्तर :
कवि के मन में पूरा विश्वास है कि हम सब एक दिन अवश्य सफल होंगे, चारों ओर शांति होंगी। हम सब मिलकर साथ चलेंगे। हमें किसी का डर नहीं है।
మనమంతా ఒకనాటికి తప్పక సఫలీకృతులమౌతామని, అన్ని వైపులా శాంతి నెలకొంటుందని అందరం కలిసి ఐకమత్యంతో ముందడుగు వేస్తామని, మనకు ఎవరి భయమూ లేదని కవికి పూర్తి నమ్మకమున్నది.
प्रश्न 6.
साथ-साथ चलना क्यों ज़रूरी है ?
(కలిసి నడవటం తప్పనిసరి అని ఎందుకు చెబుతారు ?)
उत्तर :
‘एकता में बल है’। इसलिए साथ-साथ चलें तो हम हर काम में सफल बनेंगे।
‘ఐకమత్యంలోనే బలమున్నది.’ అందుకనే కలిసి నడిస్తే మనం ఏ పనిలోనైనా తప్పక సఫలీకృతులమవుతాం.
प्रश्न 7.
परीक्षाओं में कामयाब होने के लिए प्रेरित करते हुए अपने छोटे भाई के नाम पर एक पत्र लिखिए।
उत्तर :
करीमनगर
दि. XXXXX
प्रिय भाई / रमेश,
मैं यहाँ कुशल हूँ। आशा है तुम भी वहॉँ कुशल हो। पिछले पत्र में कामयाब होने के लिए तुम ने कुछ सुझाव पूछा, इस पत्र में मैं आपको लिख कर भेज रहा हूँ।
भाई! परीक्षा के पहले दिन खूू पढ़ने से अच्छे अंक नहीं मिलेंगे। कक्षा में जब पाठ पूरा होगा, उसी दिन घर जाकर पाठ्यपुस्तक फिर एक बार पढ़कर समझना है। परीक्षा समय में जिन प्रश्नों को तुम भली भाँति जानते हो, उनके सिलसिलेवार ढंग से लिखो। हाशिए में प्रश्न संख्या ज़रूर लिखो। प्रस्तुतीकरण पर ज़्यादा ध्यान दो। जहाँ तक मालूम है, प्रश्नों को न छोड़कर लिखने का प्रयास करो। ऐसे करने पर सफलता अपने आप तुम्हारे कदम चूमेगी।
तुम्हारा प्रिय भाई,
कमल
पता :
चि.जी.रमेश. दसवीं कक्षा,
माँडल हाई स्कूल छात्रवास,
काजीपेट।
పరీక్షలలో సఫలుడగుటకు ప్రేరేపిస్తూ మీ చిన్న తమ్ముడికి ఒక లేఖ వ్రాయుము.
ప్రియమైన సోదరునకు/ రమేషు,
కరీంనగర్,
ది. XXXXX.
నేను ఇక్కడ క్షేమము. నీవు కూడా అక్కడ క్షేమమని తలుస్తాను. క్రితంసారి ఉత్తరంలో సఫలుడగుటకు సూచనలు అడిగావు కదా! అవి ఈ ఉత్తరంలో వ్రాసి పంపుతున్నాను.
సోదరా! పరీక్ష ముందు రోజు మాత్రమే బాగా చదివితే ఉపయోగము ఉండదు. పాఠం క్లాసులో చెప్పిన రోజే దానిని ఇంటివద్ద పాఠ్య పుస్తకం చదివి పూర్తిగా అర్థం చేసుకోవాలి. పరీక్షా సమయంలో బాగా వచ్చిన జవాబులను ముందుగా వ్రాయాలి. మార్జిన్ లో ప్రశ్న సంఖ్యను తప్పనిసరిగా వ్రాయాలి. ప్రస్తుతీకరణపై తగు జాగ్రత్తను తీసుకోవాలి. తెలిసినంతవరకు జవాబులిస్తూ ప్రతి ప్రశ్నను వదలకుండా వ్రాయాలి. అలాచేస్తే సఫలత అనేది దానంతట అదే లభిస్తుంది.
నీ ప్రియసోదరుడు
కమల్.
అడ్రస్ :
చి॥ జి. రమేష్,
పదవతరగతి,
మోడల్ హైస్కూల్ హాస్టల్,
కాజీపేట
I. पठित पद्यांश
निम्नलिखित काव्यांशों को पढ़कर प्रश्नों के उत्तर लिखिए।
1. होंगे कामयाब, होंगे कामयाब,
हम होंगे कामयाब, एक दिन
हो, हो! मन में है विश्वास,
पूरा है विश्वास, हम होंगे कामयाब एक दिन।।
प्रश्न 1.
कौन कामयाब होंगे ?
उत्तर :
हम
प्रश्न 2.
कब कामयाब होंगे ?
उत्तर :
एक दिन
प्रश्न 3.
मन में क्या है ?
उत्तर :
विश्वास
प्रश्न 4.
यह काव्यांश किस पाठ से दिया गया है ?
उत्तर :
हम होंगे कामयाब
प्रश्न 5.
यह किनकी रचना है ?
उत्तर :
श्री गिरिजा कुमार माथुर
2. शांति चारों होगी ओर, होगी शांति चारों ओर,
होगी शांति चारों ओर एक दिन।।
हो, हो! मन में है विश्वास, पूरा है विश्वास,
होगी शांति चारों ओर एक दिन।।
प्रश्न 1.
चारों ओर क्या होगी ?
उत्तर :
शांति
प्रश्न 2.
कवि के मन में क्या है ?
उत्तर :
विश्वास
प्रश्न 3.
यह काव्यांश किस पाठ से दिया गया है ?
उत्तर :
हम होंगे कामयाब
प्रश्न 4.
इस कविता के मूलकवि कौन है ?
उत्तर :
चार्ल्स अलबर्ट टिंड़ली
प्रश्न 5.
उस मूल कविता के हिंदी अनुवादक कौन है ?
उत्तर :
श्री गिरिजा कुमार माथुर
II. अपठित पद्यांश / गद्यांश
निम्नलिखित पद्यांश पढ़कर सही उत्तर पहचानिए।
3. फूलों से नित हँसना सीखो, भवरों से नित गाना।
फल से लदी डालियों से,
नित सीखो शीश झुकाना।
नदियों की धारा से सीखो,
हरदम बहते रहना।
और धुएँ से सीखो बच्चो,
ऊँचे ही पथ चढ़ना।
प्रश्न 1.
प्रस्तुत पदूयांश का शीर्षक बताइए।
उत्तर :
सीख
प्रश्न 2.
हमें हँसना किससे सीखना चाहिए ?
उत्तर :
फूलों से
प्रश्न 3.
फलों से लदी डालियाँ हमें क्या सिखाती हैं?
उत्तर :
शीश झुकाना
प्रश्न 4.
हरदम बहते रहने का क्या अर्थ है?
उत्तर :
निरंतर प्रयास करना
प्रश्न 5.
हमें गाना किससे सीखना चाहिए ?
उत्तर :
भवरों से
4. जीवन में आगे बढ़ना तो
सीखो नदी-पहाड़ों से।
सर्दी गर्मी धूप और वर्षा
रुकते नहीं ये आँधी सो।
कल-कल करती नदियाँ बहतीं
सब को खुशियाँ देती हैं।
कोई कूड़ा डाले तो भी वह
कुछ भी ना कहती है।
अपने निर्णय पर अटल,
सदा खड़ा है पर्वत राज।
हवा आँधियाँ तूफाँ आए
कभी न हिलता उसका साज।
प्रश्न 1.
आगे बढ़ने के लिए हमें किससे शिक्षा लेने को कहा गया है?
उत्तर :
नदी-पहाड़ों से
प्रश्न 2.
नदियाँ कैसे बहती हैं?
उत्तर :
कल-कल
प्रश्न 3.
पर्वत राजा से हमें क्या शिक्षा मिलती है?
उत्तर :
अटल रहने की
प्रश्न 4.
कूड़ा डालने पर भी कौन कुछ ना कहती ?
उत्तर :
नदियौं
प्रश्न 5.
पदूयांश को एक सुंदर शीर्षक दीजिए।
उत्तर :
प्रकृति की सीख
निम्नलिखित गद्यांश पढ़कर सही उत्तर पहचानिए।
5. वर्तमानकाल को विज्ञापन का युग माना जाता है। समाचार-पत्रों के अतिरिक्त रेडियो और टेलीविज़न भी विज्ञापन के सफल साधन हैं। विज्ञापन का मूल उद्देश्य उत्पादक और उपभोक्ता में सीधा संपर्क स्थापिता करना होता है। जितना अधिक विज्ञापन किसी पदार्थ का होगा, उतनी ही उसकी लोकप्रियता बढ़ेगी। इन विज्ञापनों पर धन तो अधिक व्यय होता है, परंतु इनमें बिक्री बढ़ जाती है। ग्राहक जब इन आकर्षक विज्ञापनों को देखता है, तो वह उस वस्तु-विशेष के प्रति आकृष्ट होकर उस वस्तु को खरीदने के लिए बाध्य हो जाता है।
प्रश्न 1.
वर्तमानकाल को कौन-सा युग माना जाता है ?
उत्तर :
विज्ञापन युग
प्रश्न 2.
विज्ञापन के सफल साधन क्या हैं ?
उत्तर :
समाचार-पत्र, रेडियो, टेलीविजन
प्रश्न 3.
उत्पादक और उपभोक्ता में सीधा संपर्क क्या स्थापित करता है ?
उत्तर :
विज्ञापन
प्रश्न 4.
उत्पादक विज्ञापनों पर धन का व्यय क्यों करता है ?
उत्तर :
बिक्री बढ़ाने के लिए
प्रश्न 5.
आकर्षक विज्ञापनों को देखकर वस्तु को कौन खरीदता है ?
उत्तर :
ग्राहक
पाठ: हम होंगे कामयाब
होंगे कामयाब, होंगे कामयाब,
हम होंगे कामयाब, एक दिन
हो, हो ! मन में है विश्वास,
पूरा है विश्वास, हम होंगे कामयाब एक दिन ||
సఫలమౌతాం, సఫలుల మౌతాం,
మనము సఫలులమౌతాం ఒకనాటికీ
ఓహో! మనస్సులో ఉన్నది నమ్మకము,
నిండుగా ఉన్నది నమ్మకం, మనము ఒకనాటికి సఫలులమౌతాం
भाव: हम आत्मविश्वास से काम करेंगे तो एक दिन विजय हमारी होगी।
మనము పూర్తి ఆత్మవిశ్వాసంతో పనిచేస్తే తప్పక ఒకనాటికి సఫలులమౌతామని భావం.
Summary :
The poet Girija Mathur says
We will be successful in our work when we have faith in ourselves and confidence in our attempts. Wonderful things can be achieved when one believes one’s strength.
होगी शांति चारों ओर, होगी शांति चारों ओर,
होगी शांति चारों ओर एक दिन ।।
हो, हो ! मन में है विश्वास, पूरा है विश्वास,
होगी शांति चारों ओर एक दिन ।।
శాంతి అన్నివైపులా ఉంటుంది.
ఒకనాటికి శాంతి అన్నివైపులా నెలకొంటుంది.
మనస్సులో ఉన్నది ఆ నమ్మకం, పూర్తిగా ఉన్నది ఆ నమ్మకం,
ఒకనాటికి అన్నివైపుల శాంతి తప్పక నెలకొంటుంది.
भाव : चारों ओर शांति की स्थापना कर सकेंगे।
ఒకనాటికి దేశమంతటా శాంతి నెలకొంటుందన్న నమ్మకం ఉందని భావం.
Summary :
We believe peace will be established in all corners of the world, No matter how dark things seem to be or actually are, believe in inward voice there will be peace everywhere in the world.
हम चलेंगे साथ-साथ, डाल हाथों में हाथ,
हम चलेंगे साथ-साथ एक दिन
हो, हो ! मन में है विश्वास, पूरा है विश्वास,
हम चलेंगे साथ-साथ एक दिन ।।
మనము కలిసికట్టుగా నడుద్దాం, చేయిచేయి కలిపి నడుద్దాం,
ఒకనాటికి మనము కలిసికట్టుగా ముందుకు వెళదాం
మనస్సులో ఉందా నమ్మకం, పూర్తిగా ఉందా నమ్మకం,
ఒకనాటికి మనం కలిసికట్టుగా ముందుకు నడుస్తాం.
भाव : एक दिन हम आत्मविश्वास के साथ हाथ में हाथ मिलाकर आगे आगे चलेंगे।
ఐకమత్యంతో కలిసిమెలిసి పనిచేస్తే తప్పక మనమందరం ప్రగతి సాధించగలమని భావం.
Summary :
Hand in hand will grow into the promise. Holding hand is a promise to one another to promote a spirit of harmony and brotherhood beyond all considerations of religious, regional, linguistic and sectional diversities.
नहीं डर किसी का आज, नहीं डर किसी का आज,
नहीं डर किसी का आज एक दिन
हो, हो ! मन में है विश्वास, पूरा है विश्वास,
नहीं डर किसी का आज एक दिन ।।
నేడు దేని భయం లేదు, లేదు దేని భయం నేడు,
ఒకనాటికి దేని భయమూ లేదు (ఉండదు)
మనస్సులో ఉన్నదా నమ్మకం, పూర్తిగా ఉన్నదా నమ్మకం,
ఒకనాటికి దేని భయము ఉండదు.
भाव : आज हमारे मन में पूरा विश्वास है। किसी का डर नहीं है।
నేటి ఈ భయాలన్నీ తొలగిపోయి నిర్భయంగా ఒకనాటికి ముందుకు వెళతామని గట్టి నమ్మకముందని భావం.
Summary :
We have no fear of anyone. Today we have freedom to live ourselves without one’s fear and permission. Let us always be positive in our attitude and work to achieve success.
Hence we will certainly succeed one day.
मूल कवि : चार्ल्स अलबर्ट टिंडुली
जीवन काल : 1851-1933
रचनाएँ : न्यू सांग्स ऑफ पेराडाइज़ आदि।
पुरस्कार : ……
प्रश्न : ‘हम होंगे कामयाब’ गीत के अनुवादक कवि का परिचय लिखिए। (या) गिरिजा कुमार माथुर के बारे में आप क्या जानते है ?
अनुवादक : श्री गिरिजा कुमार माथुर
जीवन काल : 1919 – 1994
रचनाएँ : मैं वक्त के हूँ सामने आदि।
पुरस्कार : साहित्य अकादमी पुरस्कार आदि।