Access to the AP 10th Class Hindi Study Material Sparsh 1st Lesson कबीर की साखी Questions and Answers are aligned with the curriculum standards.
कबीर की साखी AP 10th Class Hindi Sparsh 1st Lesson Questions and Answers
प्रश्न- अभ्यास
क) निम्नलिखित प्रश्नों के उत्तर दीजिए ।
प्रश्न 1.
मीठी वाणी बोलने से औरों को सुख और अपने तन को शीतलता कैसे प्राप्त होती है ?
మధుర వాక్కును మాట్లాడటం ఇతరులకు ఆనందాన్ని మన శరీరానికి చల్లదనాన్నిఎలా తెస్తుంది?
उत्तर :
मीठी वाणी बोलने से सुननेवालों को सुख और शांति मिलती है। वे विनय और आदरपूर्ण वचनों को सुनकर सुखी होते हैं। इससे बोलनेवालों को भी शीतलता का अनुभव होता है । इसलिए कठोर वचनों को छोडकर मृदु वचन बोलना चाहिए। तब उसके तन को शीतलता प्राप्त होती है।
(మధుర వచనాలు మాట్లాడటం వల్ల వినేవారికి సుఖం మరియు శాంతి లభిస్తుంది. వారు వినయం మరియు గౌరవంతో నిండిన మాటలను విని సుఖాన్ని పొందుతారు. దీనితో మాట్లాడేవారు కూడా చల్లదనం అనుభూతి పొందుతారు. కాబట్టి కఠినమైన మాటలను వదిలి మృదు వచనాలను మాట్లాడాలి. అప్పుడు అతని శరీరానికి చల్లదనం ప్రాప్తిస్తుంది.)
प्रश्न 2.
दीपक दिखाई देने पर अँधियारा कैसे मिट जाता है ? साखी के संदर्भ में स्पष्ट कीजिए।
దీపం వెలిగించడం వల్ల చీకటి ఎలా తొలగిపోతుంది ?సాఖీ సందర్భంలో స్పష్టం చేయండి.
उत्तर :
दीपक के प्रकाश में अंधेरा समाप्त हो जाता है। साखी के संदर्भ के अनुसार ईश्वर के प्रेम रूपी प्रकाश के पाने पर हमारे मन के अंधेरा याने सारे भ्रम, संदेह, परेशानियाँ, क्लेश आदि मिट जाते हैं, मनुष्य का अज्ञान रूपी अंधकार मिट जाता है।
(దీపం యొక్క వెలుతురులో చీకటి అంతమవుతుంది. సాఖీ అనుసారంగా భగవంతుని ప్రేమ అనే ప్రకాశం పొందగానే మన మనస్సులోని చీకటి అనగా అన్ని భ్రమలు, సందేహాలు, సంశయాలు, బాధలు అన్నీ తొలగిపోతాయి. మనిషిలో అజ్ఞానం అనే అంధకారం తొలగిపోతుంది.)
प्रश्न 3.
ईश्वर कण-कण में व्याप्त है, पर हम उसे क्यों नहीं देख पाते ?
భగవంతుడు అణువణువులో వ్యాపించి ఉన్నాడు, కానీ మనం ఆయనను ఎందుకు చూడలేకపోతున్నాము ?
उत्तर :
ईश्वर कण – कण में व्याप्त है, पर हम अज्ञान और अहंकार के कारण ईश्वर तक नहीं पहुँचा सकते हैं। ईश्वर को देखने के लिए ज्ञान का होना आवश्यक है। तभी हम अपने मन में छिपे भगवान को देख सकते हैं।
భగవంతుడు అణువణువులో వ్యాపించి ఉన్నాడు కానీ మనం అజ్ఞానం, అహంకారం వల్ల భగవంతుని వరకు చేరుకోలేకపోతున్నాము. ఆ భగవంతుని చూడడం కొరకు జ్ఞానం అవసరం. అప్పుడే మనం మన మనస్సులో దాగి ఉన్న భగవంతుణ్ణి చూడగలుగుతాము.
प्रश्न 4.
संसार में सुखी व्यक्ति कौन है और दुखी कौन? यहाँ ‘सोना’ और ‘जागना’ किसके प्रतीक हैं? इसका प्रयोग यहाँ क्यों किया गया है ? स्पष्ट कीजिए।
ప్రపంచంలో సుఖపడేవారు ఎవరు ? దుఃఖపడేవారు ఎవరు ? ఇక్కడ నిద్రించుట మరియు మేల్కొనుట దేనికి చిహ్నము ? ఇక్కడ దీనిని ఎందుకు ప్రయోగించారు ? వివరించండి.
उत्तर :
जो व्यक्ति सांसारिक सुखों को भोगता है वही सुखी है। जो व्यक्ति दिन – रात ईश्वर से मिलने के लिए तडपता है वही दुःखी है। यहाँ ‘सोना’ शब्द ईश्वर के प्रति उदासीनता का प्रतीक है। जागना का अर्थ – ईश्वर के प्रति आस्था रखकर उसे पाने के उपाय में प्रयास करना। कबीरदास ने ईश्वर के प्रति उदासीन लोगों के भौतिक संसार के सुखों को व्यर्थ बताते हुए उन्हें ‘सोया हुआ बताया है। उनके अनुसार ईश्वर के प्रति भक्ति रखकर उनके लिए तडपने वालों को जागना कहा है।
(ఏ వ్యక్తి సాంసారిక సుఖాలను అనుభవిస్తాడో అతడు సుఖవంతుడు ఏ వ్యక్తి పగలూ రాత్రి ఈశ్వరుణ్ణి పొందడానికి వ్యాకులత చెందుతాడో అతను విచారగ్రస్తుడు. ఇక్కడ నిద్ర అనే పదం పరమాత్మ ఎడల నిర్లక్ష్యమునకు గుర్తు. మేల్కొనుట అనగా భగవంతుని ఎడల విశ్వాసం ఉంచి అతనిని పొందడానికి ప్రయత్నించుట, కబీర్ దాస్ భగవంతుని ఎడల నిర్లక్ష్యంగా ఉండి, భౌతిక ప్రపంచం యొక్క సుఖాలను వ్యర్థం అని చెబుతూ వారిని మత్తునిద్రలో ఉన్నారని వివరించారు. భగవంతుని ఎడల భక్తి ఉంచి, అతని కోసం పరితపించేవారిని జాగరూకులు అని చెప్పారు.)
प्रश्न 5.
अपने स्वभाव को निर्मल रखने के लिए कबीर ने क्या उपाय सुझाया है ?
మన స్వభావంను నిర్మలంగా ఉంచుకోవడానికి కబీరు ఏమి ఉపాయాన్ని సూచించెను ?
उत्तर :
अपने स्वभाव को निर्मल रखने के लिए कबीर ने यह उपाय सुझाया है कि हमें निंदा करनेवाले को सदा अपने पास रखना चाहिए और उनकी बातों पर ध्यान देना चाहिए। इससे हमारे स्वभाव में परिवर्तन आता है। हम अपने स्वभाव को निर्मल बनाकर समाज में अच्छा नाम कमाते हैं।
(మన స్వభావాన్ని నిర్మలంగా ఉంచుకొనుట కొరకు కబీర్ ఈ ఉపాయాన్ని సూచించెను. అది ఏమిటంటే మనల్ని నిందించేవారిని ఎల్లప్పుడూ మనతోపాటు ఉంచుకోవలెను మరియు వారి మాటల మీద దృష్టి ఉంచవలెను. దానివల్ల మన స్వభావంలో మార్పు వస్తుంది. మనం మన స్వభావంను నిర్మలంగా ఉంచుకొని సమాజంలో మంచి పేరు సంపాదించు కోగలుగుతాము.)
प्रश्न 6.
‘ऐकै अषिर पीव का, पढ़ें सु पंडित होइ’ इस पंक्ति द्वारा कवि क्या कहना चाहता है ?’
ప్రేమ యొక్క ఒక్క అక్షరం చదివితే పండితుడివి అవుతావు’ ఈ వాక్యం ద్వారా కవి ఏమి చెప్పాలనుకుంటున్నారు?
उत्तर :
इस पंक्ति के द्वारा कवि प्रेम की महत्त को कहना चाहता है । कवि के अनुसार बडे बडे ग्रंथ पढ़कर कोई पंडित नहीं बन जाता है। ईश्वर को पाने के लिए प्रेम का एक अक्षर पढ़ लेने से ज्ञानी बन जाता है।
ఈ వాక్యం ద్వారా కవి ప్రేమ యొక్క గొప్పదనాన్ని చెప్పాలని కోరుకుంటున్నారు. కవి అనుసారంగా పెద్ద – పెద్ద గ్రంథాలు చదివి ఎవ్వరూ పండితుడు (జ్ఞాని) అవ్వలేదు. పరమాత్ముని పొందడానికి ప్రేమ అనే అక్షరం చదివినచో జ్ఞాని అవుతాడు.
प्रश्न 7.
कबीर की उद्धृत साखियों की भाषा की विशेषता स्पष्ट कीजिए।
కబీర్ ద్వారా రచింపబడిన సాఖీల భాష యొక్క ప్రత్యేకతను వివరించండి.
उत्तर :
कबीर का अनुभव क्षेत्र विस्तृत था। कबीर जगह – जगह भ्रमण कर प्रत्यक्ष ज्ञान प्राप्त करते थे। अतः उनके द्वारा रचित साखियों में अवधी, राजस्थानी, भोजपुरी और पंजाबी भाषाओं के शब्दों का प्रभाव स्पष्ट दिखाई पडता है। इसी कारण उनकी भाषा को ‘पंचमेल खिचडी’ कहा जाता है। कबीर की भाषा को सधुक्कडी भी कहा जाता है। हजारी प्रसाद द्विवेदी ने उन्हें ‘भाषा का डिक्टेटर’ कहा है। उन्होंने समाज में चेतना जागृत करने के लिए जन सामान्य बोली में भाषा का प्रयोग किया है। उनकी साखियों में शैली का प्रयोग हुआ है। उनकी भाषा पूर्वी जनपद की भाषा है।
కబీర్ యొక్క అనుభవ జ్ఞానము, విస్తారమైనది. కబీర్ అనేక ప్రదేశాలను పరిభ్రమించి ప్రత్యక్ష జ్ఞానాన్ని ప్రాప్తి పొందారు. కాబట్టి; ఆయన రచించిన సాఖీలలో అవధి, రాజస్థానీ, భోజ్పురీ మరియు పంజాబీ భాషల యొక్క ప్రభావం స్పష్టంగా కనబడుతుంది. ఈ కారణంగా వీరి భాషను ‘పంచమేల్ ఖిచిడి’ అని పిలుస్తారు.
వీరి భాషను ‘సధుక్కడి’ అని కూడా పిలుస్తారు. హజారీ ప్రసాద్ ద్వివేదీగారు వీరిని ‘భాష యొక్క నియంత’ అని చెప్పారు. కబీర్ సమాజంలో చైతన్యం జాగృతి చేయడం కొరకు జన సామాన్య భాషను ప్రయోగించారు. వీరి సాఖీలు ముక్తక శైలిలో రాశారు. కబీర్ యొక్క భాష పూర్వీజన భాష,
ख) निम्नलिखित का भाव स्पष्ट कीजिए।
1. बिरह भुवंगम तन बसै, मंत्र न लागै कोइ ।
भाव : इस पंक्ति का भाव है कि जिस व्यक्ति के हृदय में ईश्वर के प्रति प्रेम रूपी विरह का सर्प बस जाता है, उस पर कोई मंत्र का असर नहीं पडता है । अर्थात भगवान के विरह में कोई भी जीव. सामान्य नहीं रहता है। उस पर किसी बात का कोई असर नहीं होता है। उसे प्रभु से मिले बिना किसी प्रकार के चैन नहीं मिलता है।
2. कस्तूरी कुंडलि बसै, मृग ढूँढै बन माँहि ।
भाव : इस पंक्ति में कबीरदास कहते हैं कि कस्तूरी नामक सुगंधित पदार्थ हिरण की अपनी नाभि में ही होती है, किंतु वह उसे जानता ही नहीं। अतः उसे पाने के लिए परेशान होकर वन भटकता – फिरता है। उसी प्रकार ईश्वर भी सभी प्राणियों के हृदय में निवास करते हैं, किंतु लोग अज्ञानतावश उन्हें इधर उधर ढूँढते रहते हैं।
3. जब मैं था तब हरि नहीं, अब हरि हैं मैं नाँहि ।
भाव : इस पंक्ति द्वारा कबीर का कहना है कि जिस समय मेरे अंदर ‘मैं’ अर्थात् अहंकार भरा हुआ था । उस समय मुझे ईश्वर नहीं मिल पा रहे थे। अब मुझे ईश्वर के दर्शन हो गए हैं, क्योंकि मेरे भीतर का अहंकार समाप्त हो गया है।
आशय यह है कि अहंकार और ईश्वर साथ – साथ नहीं रह सकते ।
4. पोथी पढ़ि – पढ़ि जग मुवा, पंडित भया न कोइ ।
भाव : कबीरदास कहते हैं कि इस संसार में लोग धार्मिक पुस्तकें पढ पढ़कर मर गए, किंतु कोई भी ज्ञानी नहीं बन सका, अर्थात् ईश्वर की प्राप्ति नहीं कर पाया। लेकिन जिसने परमात्मा को जान लिया, वही सच्चा ज्ञानी है। सांसारिक और धार्मिक ज्ञान से कोई नहीं बन सकता। अतः ईश्वर की प्राप्ति पुस्तकीय ज्ञान से नहीं हो सकती । ईश्वर तो केवल प्रेम और समर्पण से प्राप्त होता है।
भाषा-अध्ययन
प्रश्न 1.
पाठ में आए निम्नलिखित शब्दों के प्रचलित रूप उदाहरण के अनुसार लिखिए-
उदाहरण – जिवै – जीना
औरन, माँहि देख्या, भुवंगम, नेड़ा, आँगणि, साबण, मुवा, पीव, जालौं, तास।
उत्तर :
शब्द — शब्द का प्रचलित रूप
औरन — औरों को
देख्या — देखा
नेड़ा — नजदीक
साबण — साबुन
पीव — प्रिया, प्रियतम
तास — उस
माँहि — में (भीतर)
भुवंगम — भुजंग
आँगणि — आँगन में
मुवा — मरा
जालौं — जलाऊँ
योग्यता- विस्तार
प्रश्न 1.
‘साधु में निंदा सहन करने से विनयशीलता आती है’ तथा ‘व्यक्ति को मीठी व कल्याणकारी वाणी बोलनी चाहिए’ – इन विषयों पर कक्षा में परिचर्चा आयोजित कीजिए।
उत्तर :
परिचर्चा : परिचर्चा एक ऐसी विधि है उसके द्वारा बालक में गुण विकसित होते हैं। शिक्षक की निर्देश में छात्र क्रिया करते हैं। ये अधिक तर्क-वितर्क रूप में होता है।
साधु – निंदा
- राम : निंदा सुनकर हमें क्रोध आता है।
- रवि : मगर सच्चे साधु अपनी निंदा सुनकर शांत रहते हैं।
- राम : कैसे ?
- रवि : वे निंदा सुनकर आत्मचिंतन करते हैं, अपनी कमियों को सुधारता है।
मीठी वाणी :
- लता : क्या मीठी वाणी सदा अच्छा होता है ?
- हेमा : मीठी वाणी का असर मीठा होता है। इससे बोलने वाले और सुननेवाले दोनों को शांति मिलती है।
प्रश्न 2.
कस्तूरी के विषय में जानकारी प्राप्त कीजिए।
उत्तर :
कस्तूरी मृग नामक विशेष हिरण जंगल में रहते हैं। उनके नभ में कस्तूरी नामक एक सुंगधित द्रव्य होता है। अपनी आकर्षक खूबसूरती के साथ – साथ यह जीव नाभि से निकलने वाली खुशबू के लिए मुख्य रूप से जाना जाता है। जोकि इस मृग की सबसे बडी खासियत है। इस मृग की नाभि में गाढ़ा तरल (कस्तूरी) होता है जिसमें मनमोहक खुशबू की धारा बहती है। कस्तूरी केवल नर मृग में ही पाया जाता है।
परियोजना कार्य
प्रश्न 1.
मीठी वाणी / बोली संबंधी व ईश्वर प्रेम संबंधी दोहों का संकलन कर चार्ट पर लिखकर भित्ति पत्रिका पर लगाइए।
उत्तर :
मीठी वाणी से संबंधित दोहे
तुलसी मीठे बचन ते सुख उपजत चहुँ ओर ।
बसीकरन इस मंत्र है परिहरु बचन कठोर ॥
कुटिल वचन सबसे बुरा, दुश्मन बने जहान ।
मीठी वाणी बोलकर, फैला दो मुस्कान ॥
मृदु वाणी जो बोलकर सबका मन लो जीत ।
बोली से हो शत्रुता, बोली से हो प्रीति ॥
ईश्वर प्रेम संबंधी दोहे
मूक होई बाचल पंगु चढई गिरिवर गहन
जासु कृपा सो दयाल द्रव सकल कलि मल दहन ॥
एक अनीह अरुप अनामा । अज सच्चिदानन्द पर धामा ।
व्यापक विश्वरूप भगवाना। तेहिं धरी देह चरित कृत नाना ।
हरि रस पीया जाँणिये, जो कबहूँ न जाड खुमार ।
मँमता घूमत रहे, नाही तब की सार ॥
प्रश्न 2.
कबीर की साखियों को याद कीजिए और कक्षा में अंत्याक्षरी में उनका प्रयोग कीजिए।
उत्तर :
छात्रों को स्वयं करने का निर्देश देकर निरीक्षण करना चाहिए।
पघांश-भावार्थ
1. ऐसी बाँणी बोलिये, मन का आपा खोइ।
अपना तन सीतल करै, औरन कौं सुख होइ ॥!
शब्दार्थ :
ऐसी = इस तरह, ఈ విధంగా, like this
बाँणी = बोली, భాష, language
बोलिये = कहिए, మాట్లాడండి, speak out
मन का = हृदय का, మనస్సు యొక్క, of heart
आपा = अहंकार, घमंड, అహంకారం, ego, pride
खोइ = त्याग करना, త్యాగం చేయుట, sacrifice
तन = शरीर, శరీరం, body
सीतल = ठंडा, చల్లదన०, cold
औरन कौं = दूसरों को, ఇతరులకు, to others
सुख = खुशी, సుఖం, happy
होइ = होना, జరుగుట, to happen
भावार्थ : इन पंक्तियों में कबीरदास ने वाणी को अत्यधिक महत्त्वपूर्ण बनाया है। वे कहते हैं कि हमें ऐसी मधुर वाणी बोलनी चाहिए। जिससे हमें शीतलता (सुख) का अनुभव होता है। साथ ही सुननेवाले का मन भी प्रसन्न होता है। इसलिए हमें कटुवचन को छोडकर प्रेमपूर्ण बातें करना चाहिए। मधुर वाणी से समाज में प्रेम की भावना का संचार होता है।
భావం: ఈ పంక్తులలో కబీర్ దాస్ గారు మన మాటతీరుకి ఎక్కువ గొప్పదనం ఉంటుందని చెప్పారు. మనం మధుర వచనాలను మాట్లాడవలెను. దానివల్ల మనకు సుఖం లభిస్తుంది. దానితోపాటు వినేవాళ్ళ మనస్సు కూడా ప్రశాంతంగా ఉంటుంది. కనుక మనం కఠిన పదాలను వదిలేసి ప్రేమపూర్వక మాటలను మాట్లాడాలి. తీయని మాటల వల్ల సమాజంలో ప్రేమ భావన వికసిస్తుంది.
2. कस्तूरी कुंडलि बसै, मृग ढूँढै बन माँहि ।
ऐसें घटि – घटि राँम है, दुनियाँ देखे नाँहिं ॥
शब्दार्थ :
कस्तूरी = एक सुगंधित पदार्थ, సుగంధ పదార్థం, deer musk
कुंडली = नाभि, నాభి, navel
बसै = रहता है, ఉంటుంది, lives
मृग = हिरण, కృష్ణజింక, deer
ढूँढे = ढूँढना, వెతుకుట, to search
बन = वन, అడవి, forest
माँहि = में, లో, in
घटि – घटि = हर शरीर में, ప్రతీ శరీరంలో, in every body
राँम = भगवान, భగవంతుడు, God
ऐसें = इसी प्रकार, ఈ విధంగా, like this
दुनियाँ = जगत, ప్రపంచము, world
देखै = देखना, చూచుట, to see
नाँहि = नहीं, లేదు, no
भावार्थ : कबीरदास इस दोहे में ईश्वर की महत्त्व के बारे में बताया है। जिस प्रकार हिरण की नाभि में कस्तूरी को रखकर जंगल में इधर-उधर ढूँढता रहता है। उसी प्रकार ईश्वर को प्राप्त करने के लिए हम उन्हें मंदिर तीर्थों में पूजा- पाठ में ढूंढते रहते हैं। ईश्वर तो स्वयं कण कण में बसे हुए हैं। उन्हें कहीं ढूँढने की ज़रूरत नहीं है बल्कि खुद में पहचान लेना है। अपने मन में ढूँढना है।
భావం: కబీర్ దాస్ ఈ దోహాలో భగవంతుని యొక్క గొప్పదనం గురించి వర్ణించారు. కస్తూరి మృగం దాని నాభిలో కస్తూరి అనే సుగంధ పరిమళాన్ని ఉంచుకొని అడవంతా, ఆ సువాసన కోసం అటూ ఇటూ వెతుకుతూ తిరుగుతుంది.
అలాగే మనం కూడా భగవంతుని పొందడం కోసం గుళ్ళలో, తీర్థ స్థలాల్లో, పూజా వ్రతాలలో వెతుకుతూ ఉన్నాము. ప్రతి అణువు పరమాత్మ స్వరూపం అణువు – అణువులో పరమాత్మ నివసించి ఉన్నాడు. అతని కోసం ఎక్కడో వెతకవలసిన అవసరం లేదు. మనలో ఉన్న భగవంతుని గుర్తించాలి. మన హృదయంలో వెతకాలి.
3. जब मैं था तब हरि नहीं, अब हरि हैं मैं नाँहि ।
सब अँधियारा मिटि गया, जब दीपक देख्या माँहि ॥
शब्दार्थ :
जब मैं था = जब अहम् था, ఎప్పటి వరకు అహంకారం ఉంటుందో, how long will there be pride
तब = तब तक, అప్పటి వరకు, get/for that time
हरि नहीं = ईश्वर नहीं, భగవంతుడు లేడు, there is no God
में नाँहि = अहंकार नहीं है, అహంకారం లేకుండుట, without pride
सब = सारा, మొత్తం, total
अँधियारा = अज्ञान रूपी अंधकार, అజ్ఞానం అనే అంధకారం, darkness of stupidity
मिटि गया = दूर होना, దూరమగుట, far away
दीपक = ज्ञान रूपी दीया, జ్ఞానమనెడి దీపం, lamp of knowledge
देख्या = जलाना, వెలిగించుట, glitters
माँहि = मुझ में, నాలో, in me
भावार्थ : कबीरदास जी कह रहे हैं कि जब तक मनुष्य में अहंकार ( मैं ) रहता है तब तक वह ईश्वर की भक्ति में लीन नहीं हो सकता। एक बार मनुष्य ईश्वर – भक्ति में पूर्णरूप से लीन हो जाता है तब उसके अंदर कोई अहंकार नहीं रहता । जिस प्रकार दीपक के जलते ही पूरा अंधकार मिट जाता है, उसी प्रकार मन में ज्ञान रूपी दीपक के दर्शन होने से अज्ञान रूपी अहंकार का विनाश हो जाता है।
భావం: ఎప్పటి వరకు అయితే మనస్సులో నేను అనే అహంకారం ఉంటుందో అప్పటి వరకు భగవంతుని యొక్క భక్తిలో లీనం అవ్వలేము. ఒకసారి మనిషి ఈశ్వరుని భక్తిలో పరిపూర్ణంగా లీనమయితే అప్పుడు మన లోపల ఎలాంటి అహంకారం ఉండదు. ఏ విధంగా అయితే దీపం వెలిగించగానే చీకటి మాయమవుతుందో అదేవిధంగా మన మనస్సులో జ్ఞానం అనే జ్యోతిని వెలిగించగానే అజ్ఞానం అనే అహంకారం మాయమవుతుంది.
4. सुखिया सब संसार है, खायै अरु सोवै ।
दुखिया दास कबीर है, जागे अरु रोवै ॥
शब्दार्थ :
सुखिया = सुखी, సుఖము, comfort
सब संसार है = इस जगत के सारे लोग, ఈ ప్రపంచంలో అందరూ, all in this world
खायै = खाते हुए, తినుచూ, by eating
अरु = अज्ञान रूपी अंधकार, అజ్ఞానం అనే అంధకారం, darkness of stupidity
सोवै = सोये हुए, నిద్రించిన, those who are slept
दुखिया = दुःखी, దుఃఖపడువాడు, sad person
जागै = जागना, మేల్కోనుట, to wake up
अरु ‘= और, మరియు, and
रोवै = रोता है, రోదించుచున్నాడు, crying
भावार्थ : कबीर दास जी कहते हैं कि संसार के लोग अज्ञान रूपी अंधकार में डूबे हुए हैं। ये सभी आराम से खाकर सोये हुए हैं। उन्हें कोई चिंता नहीं है। माया में डूब गये हैं। ये सब देखकर कबीरदास दुःखी हैं और वे रो रहे हैं। वे तो भगवान को पाने की आशा में हमेशा चिंता में जागते रहते हैं।
భావం: ప్రపంచంలో మనుష్యులంతా అజ్ఞానం అనే అంధకారంలో మునిగి ఉన్నారు. వాళ్ళంతా హాయిగా తిని పడుకొని ఉన్నారు. వాళ్ళకి ఎలాంటి చింతా లేదు. మాయలో మునిగి ఉన్నారు. వీరందరినీ చూసి కబీర్దాస్ బాధపడుతున్నారు మరియు రోదిస్తున్నారు. కబీర్ దాస్ భగవంతుని పొందాలనే ఆశలో ఎల్లప్పుడూ చింతలో లీనమై మేల్కొనే ఉన్నారు.
5. बिरह भुवंगम तन बसै, मंत्र न लागै कोइ ।
राम बियोगी ना जिवै, जिवै तो बौरा होइ ॥
शब्दार्थ :
बिरह = बिछडने का गम, वियोग, వియోగo, separation
भुवंगम = साँप, सर्प, సర్పము, snake
तन = शरीर, काया, శరీరము, body
बसै = निवास करना, बसना, నివసించుట, to reside
मंत्र न लगै = उपाय नहीं है, ఉపాయం లేదు, there is no idea
कोइ = कोई दूसरा, ఎవరైనా, who ever
राम = भगवान, భగవంతుడు, God
बियोगी = प्रेम में व्याकुल, విరహంలో ఉన్నవాడు, filled with the love
ना जिवै = जी नहीं सकता, జీవించలేడు, cannot live
बौरा = पागल, పిచ్చివాడు, madman
भावार्थ : कबीरदास कहते हैं कि जिन व्यक्तियों के शरीर में परमात्मा का विरह रूपी साँप बसता है, उनको बचने के लिए कोई उपाय या मंत्र नहीं है। वह ईश्वर के वियोग में जीवित नहीं रह सकता। अगर किसी कारणवश जीवित रह जाता है तो वह परमात्मा को पाने के लिए पागलों जैसा जीवन व्यतीत करता है।
భావం : కబీర్ అనుసారంగా ఏ వ్యక్తుల శరీరంలో పరమాత్మ యెడల విరహమనే పాము నివసిస్తుందో, వారిని కాపాడటానికి ఎలాంటి మంత్రం, ఉపాయం పనిచేయదు. అతను ఈశ్వరుని వియోగంలో జీవించలేడు. ఒకవేళ జీవించినా అతను పరమాత్మను పొందటానికి పిచ్చివాని వలె జీవితంను గడుపుతాడు.
6. निंदक नेड़ा राखिये, आँगणि कुटी बँधाइ।
बिन साबण पाँणीं बिना, निरमल करै सुभाइ ।।
शब्दार्थ :
निंदक = निंदा करने वाला, నిందించువాడు, విమర్శకుడు, Cynic
नेडा = पास में, దగ్గరలో, nearby
राखिये = रखिए, ఉంచుట, to keep
आँगणि = आँगन, వాకిలి, courtyard
कुटी = कुटिया, झोंपडी, గుడిసె, hut
बँधाइ = बनाकर, తయారుచేసి, to made
साबण = साबुन, సబ్బు, soap
पाँणीं = पानी, నీరు, water
बिना = के बिना, లేకుండా, except
निरमल = पवित्र, పవిత్రంగా, cleaned
भार्ड = स्वभाव, స్వభావం, character
करै = करता है, చేస్తుంది, does
भावार्थ : कबीरदास कहते हैं कि जो व्यक्ति हमारी निंदा करता है, हमें उस व्यक्ति को सदा हमारे पास ही रखना चाहिए । यदि संभव हो तो उसके लिए अपने पास एक कुटिया बनवाकर देनी चाहिए जिससे वह अपने करीब रह सके। जिस प्रकार साबुन और पानी के बिना हमारे शरीर साफ़ नहीं होता उसी प्रकार निंदक हमारे बुरे गुणों को बताने पर हम अपने स्वभाव को स्वच्छ और पवित्र बना देते हैं।
భావం : కబీర్దాస్ అనుసారంగా విమర్శకుణ్ణి ఎల్లప్పుడూ మన దగ్గరే ఉంచుకోవాలి. ఒకవేళ కుదిరితే అతని కొరకు మన దగ్గరే ఒక ఇల్లు నిర్మించి నివాసం ఏర్పాటు చేయాలి. దానివల్ల అతను మనకు దగ్గర ఉండగలుగుతాడు. ఏ విధంగా సబ్బు మరియు నీరు మన శరీర మలినాన్ని పోగొట్టి శుభ్రంగా ఉంచుతుందో అదేవిధంగా విమర్శకుడు కూడా మనలోని చెడ్డగుణాలని (తెలిపి) మన స్వభావంను స్వచ్ఛంగా, పవిత్రంగా మార్చగలుగుతాడు.
7. पोथी पढ़ि – पढ़ि जग मुवा, पंडित भया न कोइ ।
ऐकै अषिर पीव का, पढ़े सु पंडित होइ ॥
शब्दार्थ :
पोथी =ग्रंथ, గ్రంథము, library
पढि- पढि = पढ – पढकर, చదివి – చదివి, read and read
जग = संसार, ప్రపంచం, world
मुवा = मर जाना, చనిపోవుట, to die
पंडित = ज्ञानी व्यक्ति, జ్ఞాని, పండితుడు, scholar
भया = हुआ, बना, తయారగుట, to made
न कोइ = कोई नहीं, ఎవరూ లేరు, no one is there
एकै = एक ही, ఒక్క, only one
अषिर = अक्षर या शब्द, అక్షరం, letter
पीव का = भगवान का प्रियतम का, భగవంతుని యొక్క, of god
पढै = पढें तो, చదివితే, if read
पंडित = ज्ञानी, జ్ఞాని, scholar
सु = वह, అతడు, he
होइ = बनेगा, తయారగును, to happen
भावार्थ : कबीरदास कहते हैं कि इस संसार में लोग महान धार्मिक ग्रंथ पढ़ – पढ़कर मर गए, कोई ज्ञानी नहीं बन सका। इसके अलावा जो मनुष्य प्रियतम यानी परमात्मा के प्रेम से संबंधित एक ही अक्षर पढ़ लेता तो वह सच्चा ज्ञानी या पंडित हो जाता है। भाव यह है कि जो परमात्मा को जान लेता है, वही सच्चा ज्ञानी हो जाता है।
భావం: కబీర్దాస్ అనుసారంగా ఈ ప్రపంచంలో చాలామంది గొప్పగొప్ప మత గ్రంథాలు చదివి చనిపోయారు. కానీ ఎవరూ పండితులు కాలేకపోయారు. దానికి బదులుగా మనిషి ప్రియతమ భగవంతుని యొక్క ప్రేమ అనే అక్షరాన్ని చదివినట్లయితే అతను గొప్ప జ్ఞాని (పండితుడు) అవుతాడు. దీని భావం ఏమిటంటే ఎవరైతే పరమాత్మను తెలుసుకుంటాడో, అతడే నిజమైన జ్ఞాని.
8. हम घर जाल्या आपणाँ, लिया मुराड़ा हाथि।
अब घर जालौं तास का, जे चलै हमारे साथि ||
शब्दार्थ :
हम = मैं ने, నేను, I
घर = मकान, ఇల్లు, house
जाल्या = जलाया, కాల్చివేసను, to burn
आपणाँ = अपना, తన, himself
लिया = लेकर, తీసుకొని, took
मुराडा = जलती लकडी, మoడుతున్న కట్టె, burning stick
हाथि = हाथ में, చేతిలో, in hand
तास का = उसका, దాని యొక్క, వారి,his/her
जे = जो, ఎవరైతే, one who
चलै = चलते है, నడుస్తారు, walking
हमारे साथि = हमारे साथ, మనతోపాటు, with us
भावार्थ : कबीरदास कहते हैं कि मैं ने विरह और ईश्वर भक्ति से जलती हुई मुराडा हाथ में लेकर अपने मोह माया रूपी घर को जला लिया है। मैंने भक्ति में भरकर अपनी सांसारिक विषय वासनाओं को पूरी तरह से नष्ट कर दिया है। अब जो भक्त मेरे साथ भक्ति मार्ग पर जाने को तैयार हैं, मैं उनका ही सांसारिक विषय – वासनाओं के घर को भी जलादूँगा और उनके हृदय में ईश्वर के प्रति प्रेम की भावना जगा दूँगा।
భావం : నేను విరహం మరియు ఈశ్వర భక్తితో కాలుతున్న కట్టెతో మాయామోహం అనే ఇంటిని కాల్చివేశాను. నేను భక్తిలో పరవశించిపోయి సాంసారిక మోహవాంఛలను పూర్తిగా నష్టం చేశాను. ఇప్పుడు ఏ భక్తుడైనా నాతోపాటు భక్తిమార్గంలోకి వెళ్ళడానికి సిద్ధం అవుతాడో, నేను అతనిని కూడా సాంసారిక మోహ వాంఛలు అనే ఇంటిని కాలుస్తాను; మరియు వారి హృదయాలలో ఈశ్వరుని ఎడల ప్రేమ భావనను మేల్కొలుపుతాను.
व्याकरणांश (వ్యాకరణాంశాలు)
पर्यायवाची शब्द
वाणी – बोली, शब्द, स्वर
तन – शरीर, काया, देह
पाणी – उदक, जल, नीर
भुवंगम – भुजंग, सर्प, नाग,साँप
बिरह – वियीग, विरह, अभाव, अलगाव
मन – हृदय, दिल, उर
पोथी – ग्रंथ, पुस्तक
दुनिया – संसार, जगत, विश्व
मृग – हिरण, सारंग, चारुलोचन, कुरंग
वचन
दीया – दीये
दोहा – दोहे
भाषा – भाषाएँ
गहरा – गहरे
कुंडली – कुंडलियाँ
क्रांति – क्रांतियाँ
गीत – गीत
भावना – भावनाएँ
कवि – कविगण
गलती – गलतियाँ
कविता – कविताएँ
कुछ – अधिक:
एक – अनेक
कुटी – कुटियाँ
बुराई – बुराइयाँ
लिंग बदलिए
कवि – कवइत्री
दास – दासी
आदमी – औरत
विद्वान – विदूषी
साँप – साँपिन
भक्त – भक्तिन
शिष्य – शिष्या
बुद्धिमान – बुद्धिमती
हिरण – हिरणी
पंडित – पंडिताइन
गुरु – गुरुआइन
साँप – मादा साँप
विलोम शब्द
गुरु x शिष्य
विरह x मिलन
अंधेरा x प्रकाश
पंडित x पामर
मालिक x दास
शीतल x गरम
मीठी x कडुवी
रोना x हँसना
पाना x खोना
निंदा x स्तुति
अपना x पराया
प्रेम x द्वेष
निर्मल x मलिन
ज्ञानी x अज्ञानी
बुराई x अच्छा
कवि परिचय – కవి పరిచయం
कबीर का जन्म 1398 में काशी में हुआ माना जाता है। गुरु रामानंद के शिष्य कबीर ने 120 वर्ष की आयु पाई। जीवन के अंतिम कुछ वर्ष मगहर में बिताए और वहीं चिरनिद्रा में लीन हो गए। कबीर का आविर्भाव ऐसे समय में हुआ था तब राजनीतिक, धार्मिक और सामाजिक क्रांतियाँ अपने चरम पर थीं। कबीर क्रांतदर्शी कवि थे। उनकी कविता में गहरी सामाजिक चेतना प्रकट होती है। उनकी कविता सहज ही मर्म को छू लेती है।
एक ओर धर्म के बाह्याडंबरों पर उन्होंने गहरी और तीखी चोट की है तो दूसरी ओर आत्मा – परमात्मा के विरह – मिलन के भावपूर्ण गीत गाए हैं। कबीर शास्त्रीय ज्ञान की अपेक्षा अनुभव ज्ञान को अधिक महत्त्व देते थे। उनका विश्वास सत्संग में था और वे मानते थे कि ईश्वर एक है, वह निर्विकार है, अरूप है। कबीर की भाषा पूर्वी जनपद की भाषा थी। उन्होंने जनचेतना और जनभावनाओं को अपने सबद और साखियों के माध्यम से जन- जन तक पहुँचाया।
కబీర్ 1398లో కాశీలో జన్మించారు అని భావించారు. గురువు రామానందుని శిష్యుడైన కబీర్ 120 సం||లు జీవించారు. ఆయన జీవితంలో అంతిమ సమయం మగహర్లో గడిపారు మరియు అక్కడే శాశ్వత నిద్రలోకి వెళ్ళారు (పరమపదించారు). కబీర్ యొక్క ఆవిర్భావం రాజకీయ, ధార్మిక మరియు సామాజిక విప్లవాలు చరమ స్థానంలో ఉన్నప్పుడు జరిగింది. కబీర్ విప్లవ కవి. ఆయన కవితలలో సామాజిక చైతన్యం కనబడుతుంది. ఆయన కవితలు సహజంగానే మనస్సును హత్తుకునేలా ఉంటాయి.
ఒకవైపు మతాలకు సంబంధించిన బాహ్య ఆడంబరాల మీద తీవ్రమైన విమర్శ చేశారు. అయితే రెండవ వైపు ఆత్మ – పరమాత్మ యొక్క విరహము కలయికకు సంబంధించిన భావపూర్ణ గీతాలు రాసి పాడారు. కబీర్ శాస్త్రీయ జ్ఞానానికి కాకుండా అనుభవ జ్ఞానానికి ఎక్కువ గొప్పదనం ఇచ్చేవారు.
కబీర్ సాధు, యోగులతో ఎక్కువగా గడిపేవారు. కబీర్ పరమాత్మ ఒక్కడే అని, అతనికి ఆకారం లేదు, రూపం లేదు, గుణం లేదు అని నమ్మేవారు. కబీర్ యొక్క భాష పూర్వీ జన భాషలో ఉండేది. ఆయన ప్రజా చైతన్యం మరియు ప్రజల భావాలను సబద్ మరియు సాఖీల ద్వారా ప్రజల వరకు చేరవేశారు.
पाठ प्रवेश – పాఠ్య ప్రవేశం
‘साखी’ शब्द ‘साक्षी’ शब्द का ही तद्भव रूप है । साक्षी शब्द साक्ष्य से बना है । जिसका अर्थ होता है – प्रत्यक्ष ज्ञान। यह प्रत्यक्ष ज्ञान गुरु, शिष्य को प्रदान करता है। संत संप्रदाय में अनुभव ज्ञान की ही महत्ता है, शास्त्रीय ज्ञान की नहीं। कबीर का अनुभव क्षेत्र विस्तृत था। कबीर जगह जगह भ्रमण कर प्रत्यक्ष ज्ञान प्राप्त करते थे। अतः उनके द्वारा रचित साखियों में अवधी, राजस्थानी, भोजपुरी और पंजाबी भाषाओं के शब्दों का प्रभाव स्पष्ट दिखाई पड़ता है।
इसी कारण उनकी भाषा को ‘पंचमेल खिचड़ी’ कहा जाता है। कबीर की भाषा को सधुक्कड़ी भी कहा जाता है। ‘साखी’ वस्तुतः दोहा छंद ही है जिसका लक्षण है 13 और 11 के विश्राम से 24 मात्रा। प्रस्तुत पाठ की साखियाँ प्रमाण हैं कि सत्य की साक्षी देता हुआ ही गुरु शिष्य को जीवन के तत्वज्ञान की शिक्षा देता है। यह शिक्षा जितनी प्रभावपूर्ण होती है उतनी ही याद रह जाने योग्य भी।
‘సాఖీ’ అనే పదం ‘సాక్షి’ అనే పదానికి తద్భవ రూపం. సాక్షి అనే పదం సాక్ష్యం నుండి రూపొందించబడింది. దీని అర్థం ప్రత్యక్ష జ్ఞానము. ఆ ప్రత్యక్ష జ్ఞానం గురువు ద్వారా శిష్యునికి ఇవ్వబడినది. సాధు సంప్రదాయంలో శాస్త్రీయ జ్ఞానం కన్నా అనుభవ జ్ఞానానికి ఎక్కువ గొప్పదనం ఇవ్వబడింది.
కబీర్ యొక్క అనుభవ జ్ఞానం విస్తృతమైనది. కబీర్ అన్ని ప్రదేశాలకు సంచరిస్తూ లోకజ్ఞానంను పొందారు. కాబట్టి ఆయన ద్వారా రచించిన సాఖీలలో అవధి, రాజస్థానీ, భోజ్పురీ మరియు పంజాబీ భాషల యొక్క పదాల ప్రభావం స్పష్టంగా కనబడుతుంది. ఈ కారణం చేత ఆయన భాషను ‘పంచమేల్ ఖిచిడి’ అని పిలుస్తూ ఉంటారు. కబీర్ యొక్క భాషను “సధుక్కడి” (సాధువుల భాష) అని కూడా పిలుస్తూ ఉంటారు.
‘సాఖి’లో వాస్తవంగా దోహా ఛంద్ని ఉపయోగించారు. దాని లక్షణం ఏమిటంటే రెండు లైన్లలో నాలుగు చరణాలు ఉంటాయి. మొదటి చరణంలో 13 మరియు రెండవ చరణంలో 11 మొత్తం కలిపి 24 అక్షరాలు ఉంటాయి. ప్రస్తుత పాఠంలో సత్యంను సాక్షిగా చేస్తూ గురుశిష్యునికి జీవితం యొక్క ఆధ్యాత్మిక జ్ఞానంను బోధిస్తున్నారు. ఈ బోధలు ఎంత ప్రభావితంగా ఉంటాయో, అంతగా మనస్సును ఆకట్టుకుంటాయి.
कबीर की साखी Summary in Telugu
మొదటి దోహాలో కబీర్దాస్ మన మాటతీరు యొక్క గొప్పదనం గురించి చెప్పారు. మనం ఎల్లప్పుడూ మధుర వచనాలను మాట్లాడవలెను. దాని వల్ల మనకు గౌరవం, సుఖం లభిస్తాయి. దానితోపాటు వినేవాళ్ళ మనస్సు కూడా ప్రశాంతంగా ఉంటుంది. కావున మనం కఠిన పదాలను వదిలేసి ప్రేమపూర్వకంగా మాటలను మాట్లాడాలి. తీయని మాటల వల్ల సమాజంలో ప్రేమ భావన వికసిస్తుంది.
రెండవ దోహాలో భగవంతుని గొప్పదనం గురించి వర్ణించారు. కస్తూరి మృగం దాని నాభిలో కస్తూరి అనే సుగంధ పరిమళాన్ని ఉంచుకొని అడవంతా ఆ సువాసన కోసం అటూ ఇటూ వెతుకుతూ ఉంటుంది. అలాగే మనం కూడా భగవంతుని పొందటం కోసం గుళ్ళు, తీర్థ స్థలాలు, పూజ, వ్రతాలలో వెతుకుతుంటాము. ప్రతి అణువు పరమాత్మ స్వరూపం. అణువు అణువులో పరమాత్మ నివసించి ఉన్నాడు. అతని కోసం ఎక్కడో వెతకనవసరం లేదు. మనలో ఉన్న భగవంతుని గుర్తించాలి. మన హృదయంలో వెతకాలి.
మూడవ దోహాలో కబీర్దాస్ అహంకారం గురించి వివరించారు. ఎప్పటి వరకు అయితే మన మనస్సులో నేను అనే అహంకారం ఉంటుందో అప్పటి వరకు భగవంతుని యొక్క భక్తిలో లీనమవ్వలేము. ఒకసారి మనిషి ఈశ్వరుని భక్తిలో పరిపూర్ణంగా లీనమయితే అప్పుడు మన లోపల అహంకారం ఉండదు. ఏ విధంగా అయితే దీపం వెలిగించగానే చీకటి మాయమవుతుందో అదేవిధంగా మనసులో జ్ఞానం అనే జ్యోతిని వెలిగించగానే అజ్ఞానం అనే అహంకారం మాయమవుతుంది.
నాల్గవ దోహాలో ప్రపంచంలో మనుష్యులంతా అజ్ఞానం అనే అంధకారంలో మునిగి ఉన్నారు. వాళ్ళంతా హాయిగా తిని పడుకొని ఉన్నారు. వారికి ఎలాంటి చింతా లేదు. మాయలో మునిగి ఉన్నారు. వీరందరనీ చూసి కబీర్దాస్ బాధపడుతున్నారు మరియు రోదిస్తున్నారు. కబీర్ దాస్ మాత్రం భగవంతుని పొందాలనే ఆశలో ఎల్లప్పుడూ చింతలో లీనమై మేల్కొనే ఉన్నారు.
ఐదవ దోహాలో కబీర్ అనుసారంగా ఏ వ్యక్తుల శరీరంలో పరమాత్మ యెడల విరహమనే పాము నివసిస్తుందో వారిని కాపాడటానికి ఎలాంటి మంత్రం, ఉపాయం పనిచేయదు. అతను ఈశ్వరుని వియోగంలో జీవించలేడు. ఒకవేళ జీవించినా అతను పరమాత్మను పొందటానికి పిచ్చివానివలె జీవితంను గడుపుతాడు.
ఆరవ దోహాలో కబీర్దాస్ అనుసారంగా విమర్శకుణ్ణి ఎల్లప్పుడూ మన దగ్గరే ఉంచుకోవాలి. ఒకవేళ కుదిరితే అతని కొరకు మన దగ్గరే ఒక ఇల్లు నిర్మించి నివాసం ఏర్పాటు చేయాలి. దానివల్ల అతను మనకు దగ్గరగా ఉండగలుగుతాడు. సబ్బు మరియు నీరు ఏ విధంగా మన శరీర మలినాన్ని పోగొట్టి శరీరంను శుభ్రంగా ఉంచుతుందో, అదే విధంగా విమర్శకుడు కూడా మనలోని చెడ్డ గుణాలని తెలిపి, మన స్వభావంను స్వచ్ఛంగా, పవిత్రంగా మార్చగలుగుతాడు.
ఏడవ దోహాలో కబీర్ దాస్ అనుసారంగా ఈ ప్రపంచంలో చాలామంది గొప్ప – గొప్ప మత గ్రంథాలు చదివి – చదివి చనిపోయారు కానీ ఎవరూ పండితులు కాలేకపోయారు. దానికి బదులుగా మనిషి ప్రియతమ భగవంతుని యొక్క ప్రేమ అనే అక్షరాన్ని చదివినట్లయితే అతను గొప్ప జ్ఞాని అయ్యేవాడు. ఎవరైతే పరమాత్మను తెలుసుకుంటాడో అతనే నిజమైన జ్ఞాని.
ఎనిమిదవ దోహాలో కబీర్దాస్ ఏమి చెబుతున్నారంటే నేను విరహం మరియు ఈశ్వర భక్తితో కాలుతున్న కట్టెతో మాయామోహం అనే ఇంటిని కాల్చివేశాను. నేను భక్తిలో పరవశించి సాంసారిక మోహవాంఛలను పూర్తిగా నాశనం చేశాను. ఇప్పుడు ఏ భక్తుడైతే నాతోపాటు భక్తిమార్గంలోకి వెళ్ళడానికి సిద్ధం అవుతాడో, నేను అతనిని కూడా సాంసారిక మోహవాంఛలు అనే ఇంటిని కాలుస్తాను. మరియు వారి హృదయాలలో ఈశ్వరుని ఎడల ప్రేమ భావనను మేల్కొలుపుతాను.
कबीर की साखी Summary in English
Our language should be such that it must be free from the arrogance of our mind. Our words must not express over bearing attitude. Our expression must give us the warmth of feeling and happiness to others. This is described by Kabir in this Doha.
Kabir Das describes the greatness of God in this Doha. Kasturi is a perfumed substance present in the navel of the deer. The deer searches all over the forest to get it. It cannot recognize that the fragrance is in its body. God is omnipresent. He is in everything. He is in every person, in every heart. Man is searching for God in temples and mosques. He cannot recognise God who is present in him. He searches for him everywhere. ‘Kabir teaches that man must recognise that God is in his mind.
Kabir preaches that God will bless only when the ego of the mind is removed. Kabir says: When I have arrogance in me, God is not visible to me. When the pride in me leaves me, God has appeared before me. When the light of knowledge glitters in the mind, the ego of ignorance will be removed.
The whole world is comfortable. All the people eat and sleep happily. They always enjoy worldly pleasures. The poet is awake anxiously, thinking how to reach God. Those who are awake thinking of God, will have no mental peace. The poet worries observing the condition of the people.
According to Kabir, the pain of separation (from God) is more dangerous than poison. The snake is in the body in the form of disunion (from God). There is no spell or medicine to counteract the power of poison. The snake of separation will not do any harm to the person whose mind is filled with the love of Rama. Man cannot live separately from God. If at all he lives, he lives like a madman, unable to lead the life.
We must always keep the person, who criticizes us, with us. If possible, we must make arrangements for his shelter, near us. We have to listen to his criticism against us, correct ourselves, and keep away our faults. Our critic is our well wisher. We can change our nature under his influence.
Many people in this world have died after reading great books. But none of them has become scholars. The man, who gives good knowledge to others, is a scholar. He, who understands the loving nature of God, is a true wise man. Kabir says that knowledge comes only through love and devotion to God.
At first I have burnt down the home of illusion and lust. Later I have burnt down the houses of my colleagues. I have removed the evils of my colleagues and imparted knowledge to them. It means that those who want to obtain knowledge, must be free from delusion.
शब्दार्थ और टिप्पणियाँ
- बाँणी = बोली, భాష, language
- आपा = अहं (अहंकार), అహంకారం, proud or arrogance
- कुंडलि = नाभि, నాభి, navel
- घटि घटि = घटा – घट में / कण – कण में, అణువణువులో in every part of the cell
- भुवंगम = भुजंग / साँप, సర్పము, snake
- बौरा = पागल, వెర్రి, పిచ్చి, mad/foolish
- नेड़ा = निकट, దగ్గరగా, nearby
- आँगणि = आँगन, ప్రాంగణం, area/courtyard / campus
- साबण = साबुन, సబ్బు, soap
- अषिर = अक्षर, అక్షరం, letter
- पीव = प्रिय, (పరియమైన, dear/beloved
- मुराड़ा = जलती हुई लकड़ी, కాలుతున్న కఱ్ఱ, burning stick