AP 10th Class Hindi Sanchayan 3rd Lesson Questions and Answers टोपी शुक्ला

Access to the AP 10th Class Hindi Study Material Sanchayan 3rd Lesson टोपी शुक्ला Questions and Answers are aligned with the curriculum standards.

टोपी शुक्ला AP 10th Class Hindi Sanchayan 3rd Lesson Questions and Answers

अभिव्यक्ति

निम्नलिखित प्रश्नों के उत्तर दीजिए।

प्रश्न 1.
इफ़्फ़न टोपी शुक्ला की कहानी का महत्त्वपूर्ण हिस्सा किस तरह से है ?
ఇఫ్ఫన్ టోపి శుక్లా కథలోని ప్రధానంశము ఎటువంటిది ?
उत्तर :
इफ़्फ़न और टोपी शुक्ला बहुत अच्छे मित्र थे। वे एक- दूसरे के बिना अधूरे थे। टोपी अपने मन की बात इफ़्फ़न की दादी और उसी को बताता था। वे दोनों अलग- अलग धर्म के थे। दोनों एक- दूसरे से कोई बात नहीं छुपाते थे। इसलिए इफ़्फ़न टोपी शुक्ला की कहानी का महत्वपूर्ण हिस्सा है। मजहब का रिश्तों पर कोई प्रभाव नहीं पडता है।

ఇఫ్ఫన్ మరియు టోపి శుక్లా మంచి స్నేహితులు. ఒకరు లేకుండా మరొకరు లేరు. టోపి తన మనసులోని మాటలను ఇఫ్ఫన్ వాళ్ళ నాయనమ్మకు మరియు ఇఫ్ఫన్ కే చెప్పేవాడు. ఇరువురు వేర్వేరు మతాలకు చెందినవారు. వారు ఒకరికొకరు ఏ విషయాన్ని దాచుకోరు. అందుచేతనే ఇఫ్ఫన్ టోపి శుక్లా కథలోని ముఖ్యమైన భాగం.

प्रश्न 2.
इफ़्फ़न की दादी अपने पीहर क्यों जाना चाहती थीं?
ఇఫ్ఫన్ నాయనమ్మ తన పుట్టింటికి ఎందుకు వెళ్ళాలనుకున్నది ?
उत्तर :
इफ़्फ़न की दादी ज़मींदार की बेटी थी। उसका विवाह मौलवी से हुआ था। मायके यहाँ उसे कभी किसी चीज़ की कमी न थी। वहाँ खाने पीने और अपने मन से जीने की आज़ादी थी। विवाह के बाद उसे पाबंदी में रहना पडता था। उसकी आत्मा बेचैन रहती थी। इसलिए इफ़्फ़न की दादी अपने पीहर जाना चाहती थी।

ఇఫ్ఫన్ నాయనమ్మ ఒక జమీందారు (భూస్వామి) కూతురు. ఆమె వివాహం మౌల్వీతో జరిగింది. తన పుట్టింట్లో ఆమె ఏ లోటూ లేదు. అక్కడ ఆమె చాలా స్వేచ్ఛగా ఉండేది. పెళ్ళయ్యాక ఆంక్షల నడుమ జీవించాల్సి వచ్చింది. అందువల్లనే ఇఫ్ఫన్ నాయనమ్మ తన పుట్టింటికి వెళ్ళాలనుకునేది.

प्रश्न 3.
इफ़्फ़न की दादी अपने बेटे की शादी में गाने बजाने की इच्छा पूरी क्यों नहीं कर पाई ?
ఇఫ్ఫన్ నాయనమ్మ తన కొడుకు పెళ్ళిలో గానా బజానా వేడుక కోరికను ఎందుకు తీర్చలేకపోయింది ?
उत्तर :
इफ़्फ़न की दादी का विवाह एक मौलवी परिवार में हुआ था। वहाँ शादी – विवाह के समय गाना बजाना नहीं होता था। इसलिए दादी अपने बेटे की शादी में गाने बजाने की इच्छा पूरी नहीं कर पाई।

ఇఫ్ఫన్ నాయనమ్మ వివాహం మౌల్వీల ఇంట జరిగింది. అక్కడ పెళ్ళిళ్ల సందర్భాలలో గానా బజానాలు లాంటివి ఉండవు. అందువల్లనే నాయనమ్మ తన కొడుకు పెళ్ళిలో ఈ వేడుక కోరిక జరపలేకపోయింది.

प्रश्न 4.
‘अम्मी’ शब्द पर टोपी के घरवालों की क्या प्रतिक्रिया हुई ?
‘అమ్మీ’ అనే పదానికి టోపి కుటుంబం ఎలా స్పందించింది ?
उत्तर :
‘अम्मी’ उर्दू का शब्द था। मुसलमानों के घरों में उपयोग होता है। टोपी हिंदू था। उसके मुख से ‘अम्मी’ सुनकर शब्द को सभी लोग हैरान हुए। उसके घरवालों की रीति रिवाज़ों की दीवारें हिलने लगी। टोपी ने सच बताया। उन्हें लगा कि टोपी बुरी संगति में है। तब उसकी खूब पिटाई हुई।

‘అమ్మీ’ (అమ్మా) అనేది ఉర్దూ పదం. ముస్లిం ఇళ్ళలో వాడబడే పదం. టోపి ఒక హిందువు. అతని నోట అమ్మీ పదాన్ని విని ఇంట్లోని వారంతా ఆశ్చర్యపోయారు. వారి ఆచార సాంప్రదాయాల గోడలు కదలిపోయాయి. టోపి చెడు సహవాసంలో ఉన్నాడని భావించి అతడిని బాగా దండించారు.

प्रश्न 5.
दस अक्तूबर सन् पैंतालीस का दिन टोपी के जीवन में क्या महत्त्व रखता है?
టోపి జీవితంలో 10-10-45 తేదీ మొక్క ప్రాముఖ్యత ఏమిటి ?
उत्तर :
दस अक्तूबर सन् पैंतालीस तारीख टोपी के जीवन में अधिक महत्व रखता है। टोपी का मित्र इफ़्फ़न था। उसके पिता की बदली इसी तारीख को मुरादाबाद में हुई। इफ़्फ़न टोपी को छोडकर चला गया। वह अकेला हो गया था। उसने कसम खाई कि, अब वह किसी ऐसे लडके से दोस्ती नहीं करेगा, जिसका बाप नौकरी करता हो, जिसमें बदली होती रहती है।

అక్టోబరు 10, 45 తారీఖు టోపీ జీవితంలో చాలా ముఖ్యమైనది. టోపి స్నేహితుడు ఇఫ్ఫన్. ఇఫ్ఫన్ తండ్రి ఉద్యోగ బదిలి మురాదాబాదులో ఈ తేదీనే జరిగింది. ఇఫ్ఫన్ టోపీని వదిలి వెళ్ళిపోయాడు. టోపి ఒంటరి వాడయ్యాడు. బదిలీలు అయ్యే ఉద్యోగుల పిల్లలతో స్నేహం చేయరాదని ప్రమాణం చేసుకున్నాడు.

प्रश्न 6.
टोपी ने इफ़्फ़न से दादी बदलने की बता क्यों कही ?
‘నానమ్మల మార్పిడి’ అనే విషయాన్ని టోపి, ఇఫ్ఫన్ని ఎందుకు అడిగాడు ?
उत्तर :
इंफ़्फ़न की दादी टोपी से बहुत प्यार करती थी। उसे अपने पास बुलाकर प्यारी प्यारी बातें करती थी।उसकी बोली मीठी लगती थी। टोपी की दादी हमेशा उसे डाँटती – फटकारती थी। वह चीखती-चिल्लाती थी। टोपी को अपनी दादी से अपनापन कभी नहीं मिल पाया था। वह उसे अच्छी नहीं लगती थी। इसलिए टोपी ने इफ़्फ़न से दादी बदलने की बात कही।

ఇఫ్ఫన్ నాయనమ్మకు టోపి అంటే చాలా ఇష్టం. అతణ్ణి తన వద్దకు పిలిచి ముచ్చటగా మాట్లాడేది. ఆమె మాట తీరు చాలా మధురంగా అన్పించేది. టోపి నాయనమ్మ ఎప్పుడూ అతడిపై అరుస్తూ ఉండేది. తన నానమ్మ వద్ద ఎపుడూ అలాంటి అనుభూతి దొరకలేదు. ఆమె (నానమ్మ) అతడికి నచ్చేది కాదు. అందుకే టోపి ఇఫ్ఫన్తో నానమ్మల మార్పిడి విషయాన్ని మాట్లాడాడు.

प्रश्न 7.
पूरे घर में इफ़्फ़न को अपनी दादी से ही विशेष स्नेह क्यों था?
ఇఫ్ఫను ఇంట్లోని వారందరి కంటే నాయనమ్మ పట్ల ప్రత్యేక అభిమానం ఎందుకు ఉంది ?
उत्तर :
इफ़्फ़न को अपनी दादी से विशेष स्नेह था। उसने अपने अब्बू, अम्मी और बाजी से कभी – कभार डाँट खायी। लेकिन दादी ने उसका दिल कभी नहीं दुखाया था । वह उसे तरह – तरह की कहानियाँ सुनाती थी। उसे बहुत प्यार करती है।

ఇఫ్ఫను తన నానమ్మ పట్ల ప్రత్యేక అభిమానం ఉండేది. అతడు తన అక్క మరియు తల్లిదండ్రుల నుంచి కొన్నిసార్లు తిట్లు తిని ఉండొచ్చు. కానీ నానమ్మ తనని ఎపుడూ బాధ పెట్టలేదు. అతడికి ఎన్నెన్నో కథలు చెప్తుండేది. తనని చాలా ప్రేమగా చూసేది.

प्रश्न 8.
इफ़्फ़न की दादी के देहांत के बाद टोपी को उसका घर खाली सा क्यों लगा ?
ఇఫ్ఫన్ నాయనమ్మ చనిపోయాక టోపికి వాళ్ళిల్లు ఎందుకు బోసిగా అన్పించింది ?
उत्तर :
इफ़्फ़न की दादी टोपी को बहुत प्यार करती थी। उसी के पास टोपी को अपनापन महसूस होता था। उसे भी कहानियाँ सुनाती थी। उसकी माँ का हालचाल पूछती थी। दादी की बातें, बोली और स्वभाव उसे अच्छे लगते थे। उसे इफ़्फ़न के घर में दूसरों से इतना लगाव नहीं था। इसलिए इफ़्फ़न की दादी के देहांद के बाद टोपी को उसका घर खाली – सा लगा।

ఇఫ్ఫన్ నానమ్మ పట్ల టోపీకి చాలా అభిమానం ఉండేది. ఆమె వద్దనే టోపీ స్వంతవారిలా భావించేవాడు. తనకు కూడా కథలు చెప్పేది. అతని తల్లి యోగక్షేమాల గురించి అడిగేది. నానమ్మ మాట తీరు, స్వభావం చాలా బాగా నచ్చేవి. ఇఫ్ఫన్ ఇంట్లోని ఇతరులపై అంత అభిమానం ఉండేది కాదు. అందవల్లనే ఇఫ్ఫన్ నానమ్మ చనిపోయాక ఇల్లంతా బోసిగా అన్పించింది.

प्रश्न 9.
टोपी और इफ़्फ़न की दादी अलग-अलग मजहब और जाति के थे पर एक अनजान अटूट रिश्ते से बँधे थे। इस कथन के आलोक में अपने विचार लिखिए।
టోపి మరియు ఇఫ్ఫన్ నాయనమ్మ వేర్వేరు మతాలు – కులాలకు చెందినవారు. కానీ వారి మధ్య ఏదో తెలియని అవినాభావ సంబంధం ఉంది – దీనిపై మీ అభిప్రాయాలు తెలపండి.
उत्तर :
टोपी और इफ़्फ़न की दादी अटूट मानवीय रिश्ते में बंधे थे। टोपी हिंदू धर्म से था । इफ़्फ़न की दादी मुस्लिम थी। वह दादी से मिलने कहानियाँ सुनने और पूर्वी बोली सुनने रोज इफ़्फ़न के घर जाता था। दोनों आपस में स्नेह के बंधन में बंधे थे। टोपी को दादी के पास अपनापन मिलता था। वे एक दूसरे के बिना अधूरे थे। वह दोनों बच्चों से समान व्यवहार करती थी।

టోపి మరియు ఇఫ్ఫన్ నానమ్మ మధ్య అవినాభావ సంబంధం ఉంది. టోపీ హిందూ మతానికి చెందినవాడు. ఇఫ్ఫన్ నానమ్మ ముస్లిం. నానమ్మ వద్ద కథలు వినడానికి, తూర్పు హిందీ మాండలికాన్ని వినడానికి, ఇఫ్ఫన్ ఇంటికి వెళ్ళేవాడు. వారిద్దరూ అనురాగ బంధంతో బంధించబడ్డారు. టోపికు నానమ్మను స్వంత మనిషిలా భావించేవాడు. వారిరువురూ ఒకరికొకరు అసంపూర్ణం. ఇద్దరినీ సమానంగా చూసేది.

प्रश्न 10.
टोपी नवीं कक्षा में दो बार फ़ेल हो गया। बताइए।

क) ज़हीन होने के बावजूद भी कक्षा में दो बार फ़ेल होने के क्या कारण थे?
టోపీ తొమ్మిదో తరగతిలో రెండు సార్లు ఫెయిలయ్యాడు. తెలివైన విద్యార్థి అయినప్పటికీ ఎందుకు ఫెయిల్ అయ్యాడు ?
उत्तर :
टोपी पढाई में तेज़ था। लेकिन कोई उसे पढने नहीं देते थे। जब भी टोपी पढाई करने बैठता तो, घर के लोग उससे अपना अपना काम करवाते थे। दूसरे साल उसे टाइफाइड हो गया था। इन कारणों से वह दो बार फेल हो गया था।

టోపి చదువులో చురుకైనవాడు. కానీ ఎవరూ అతనిని చదువుకోనివ్వరు. అతడు చదువుకోవడానికి కూర్చున్నపుడల్లా ఏదో ఒక పని చెప్పేవారు. అలా రెండో సంవత్సరం అతడికి టైఫాయిడ్ వచ్చింది. ఈ కారణాల వల్ల అతడు రెండు సార్లు ఫెయిలయ్యాడు.

ख) एक ही कक्षा में दो – दो बार बैठने से टोपी को किन भावनात्मक चुनौतियों का सामना करना पड़ा ?
టోపి రెండు సంవత్సరాలు ఒకే తరగతిలో కూర్చోవడం వలన ఎటువంటి భావోద్వేగ సవాళ్ళను ఎదుర్కొన్నాడు ?
उत्तर :
टोपी के साथ पढनेवाले अगली कक्षा में चले गये। पिछली कक्षा के छात्रों के साथ उसे बैठना पडा। वह कक्षा में अकेला पड गया था। अध्यापक कमज़ोर बच्चों को उसका उदाहरण देकर पढाते थे। उसका मज़ाक उडाया जाता था। अध्यापक उस पर ध्यान नहीं देते थे।

టోపీ సహచరులంతా పై తరగతికి వెళ్ళిపోయారు. క్లాసులో అతడు క్రింది తరగతివారితో కూర్చోవాల్సి వచ్చింది. దీనితో అతడు క్లాసులో ఒంటరివాడైపోయాడు. టీచర్లు వెనుకబడిన పిల్లలకు అతడిని ఉదాహరణగా చూపి బోధించేవారు. అతన్ని ఎగతాళి చేసేవారు. అతన్ని పట్టించుకునేవారు కాదు.

ग) टोपी की भावात्मक परेशानियों को मद्देनज़र रखते हुए शिक्षा व्यवस्था में आवश्यक बदलाव सुझाइए?
టోపి యొక్క భావోద్వేగ సమస్యలను దృష్టిలో ఉంచుకొని, విద్యావ్యవస్థలో అవసరమగు మార్పులను సూచించండి.
उत्तर :
सच्चे फेल होने पर मानसिक रूप से टूट जाते हैं। वे अपने से छोटे विद्यार्थियों के साथ बैठने में शर्म महसूस करते हैं। अध्यापक को असफल बच्चों पर विशेष ध्यान देना चाहिए। केवल पुस्तकीय ज्ञान को नहीं देखना चाहिए। बच्चों की पाठ्य सहगामी क्रियाओं – रुचियों और व्यवहार पर ध्यान देना चाहिए। उसका परिहास नहीं करना चाहिए । आगे बढने के लिए प्रेरित करना चाहिए।

పిల్లలు పరీక్షల్లో ఫెయిలయితే మానసికంగా కుంగిపోతారు. తమ కంటే చిన్న వారితో కల్సి కూర్చోనేటపుడు బిడియపడతారు. కావున టీచర్లు ఫెయిలయిన వారిపై ప్రత్యేక శ్రద్ధ కనబర్చాలి. కేవలం పుస్తక జ్ఞానాన్నే పరిగణనలో తీసుకోరాదు. పిల్లల సహపాఠ్య అంశాలు, వారి అభిరుచులు మరియు ప్రవర్తన పట్ల కూడా శ్రద్ధ వహించాలి. అతడిని ఎగతాళి చేయకూడదు. బాగా చదవడానికి అతడిని ప్రేరేపించాలి.

प्रश्न 11.
इफ़्फ़न की दादी के मायके का घर कस्टोडियन में क्यों चला गया ?
ఇఫ్ఫన్ నాయనమ్మ వారి పుట్టిల్లు ప్రభుత్వ సంరక్షణలో ఎందుకు ఉంది ?
उत्तर :
दादी एक जमींदार घराने से थी। देश का बटवारा होने पर दादी के सारे घरवाले कराची में रह रहे थे। भारत में उनके घर की देखभाल करनेवाला कोई नहीं था। घर पर मालिकाना हक किसी को नहीं था। इस प्रकार की संपत्ति का संरक्षण करनेवाले विभाग को कस्टोडियन कहते हैं। इसलिए वह घर सरकारी कब्जे में चला गया।

నానమ్మ జమీందారి కుటుంబానికి చెందినది. దేశ విభజన జరిగాక, నానమ్మ కుటుంబ సభ్యులంతా కరాచీలో ఉంటున్నారు. భారతదేశంలోని వారి ఇంటి బాగోగులు చూసుకునేవారెవరూ లేరు. ఇంటిపై ఎవరికీ యాజమాన్యపు హక్కులు లేవు. ఇటువంటి ఆస్తుల సంరక్షించే శాఖని కస్టోడియన్ అని అంటారు. అందువల్ల వారిల్లు ప్రభుత్వ అధీనంలోకి వెళ్ళింది.

टोपी शुक्ला Summary in Telugu

ఇఫ్ఫన్ గురించి కొంత తెలుసుకోవడం ముఖ్యం. ఎందుకంటే ఇఫ్ఫన్, టోపికి మొదటి స్నేహితుడు. (ఇఫ్ఫన్, టోపీ అనేవి ఇద్దరు స్నేహితుల పేర్లు). ఈ ఇఫ్ఫన్ టోపీ ఎప్పుడూ ఇప్ఫన్ అని పిలిచేవాడు. టోపి అతని మిత్రుని పేరును సరిగా ఉచ్ఛరించేవాడు కాదు. ఇఫ్ఫన్ అలా పిలిచినందుకు తప్పుగా భావించాడు. బాధపడేవాడు. తప్పుగా పిలిచిన ప్రతిసారి టోపిని సరిదిద్దేవాడు. తనపేరు ఇఫ్ఫన్ కాదు ఇఫన్ అని అయినా సరే టోపి ఇఫ్ఫన్ అనే పిలిచేవాడు.

తప్పుగా ఉచ్ఛరించినప్పుడల్లా సరిదిద్దడం ఇఫ్ఫన్ గొప్పదనమే. ఈ పేర్ల వ్యవహారం కూడా భలే విచిత్రంగా ఉంటుంది. హిందవీ అనేది ఉర్దూ మరియు హిందీ అనే రెండు వేర్వేరు పేర్లను కలిగి ఉన్న భాష. మీరే చూడండి పేర్లు మారడం వలన ఎలాంటి గందరగోళాలు ఏర్పడతాయో ? పేరు ‘కృష్ణుడు’ అయితే ఆ పేరు విష్ణువు రూపమని, అవతారమని, ముహమ్మద్ పేరు అయితే ప్రవక్త (భగవంతుని సందేశాన్ని అందించేవాడు) అని అంటారు. అంటే ఒకరిని దేవుని అవతారమని మరొకరిని దేవుని సందేశం ఇచ్చేవారని అంటారు. ప్రజలు ఈ పేర్ల తికమకలో పడి వారిద్దరూ పాలిచ్చే పశువులను మేపేవారన్న విషయాన్ని మర్చేపోతారు. వారిద్దరూ బ్రజ్ ప్రాంత నివాసులే. వారు పశుపతి, గోవర్థనులు.

అందుకే టోపీ లేని ఇఫ్ఫన్, ఇఫ్ఫన్ లేని టోపి రెండూ అసంపూర్ణమే కాదు అర్థరహితం కూడా. వారిద్దరూ ఒకరు లేకుండా మరొకరు ఉండరు అని అర్థం కాబట్టి మనం ఇఫ్ఫన్ గురించి తప్పనిసరిగా తెలుసుకోవాలి. అందుచేత ఇఫ్ఫన్ ఇంటికి వెళ్ళాలి. ఇఫ్ఫన్ పెంపకము ఎలా జరుగుతుంది. అతని ఆచార సాంప్రదాయాలు ఎలా ఉన్నాయి. అతను ఎలాంటి సాంప్రదాయాలను పాటిస్తున్నాడు. ఇవి తెలియాలంటే ఇఫ్ఫన్ ఇంటికి వెళ్ళాల్సిందే.

ఇఫ్ఫన్ కథ కూడా చాలా పెద్దది. కానీ మనం ఇక్కడ టోపి శుక్లా గురించి మాట్లాడుకుంటున్నాము. కాబట్టి నేను ఇఫ్ఫన్ కథ మొత్తం చెప్పను కేవలం టోపి కథకు ఎంత అవసరమో అంత మాత్రమే చెప్తాను. (టోపి కథ అర్థం చేసుకునేంత వరకే ఇఫ్ఫన్ కథ చెప్తానని అర్థం)

ఇఫ్ఫన్ ఈ కథలో మీకు చాలా చోట్ల కనిపిస్తాడు. కాబట్టి మీకు ఇఫ్ఫన్ గురించి చెప్పడం ముఖ్యమని భావిస్తున్నాను. ఇఫ్ఫన్ – టోపి ఒకరు లేకుండా మరొకరు లేరు అయినప్పటికీ ఇఫ్ఫన్ టోపీకు నీడలాంటి వాడు ఏమీ కాదు. వీరిద్దరూ ఈ కథలో స్వేచ్ఛావ్యక్తులు. వీరిద్దరి ఎదుగుదల స్వతంత్రంగా జరిగింది. వీరిద్దరికీ రెండు రకాల ఆచార సంప్రదాయాలు. లభించాయి. టోపి హిందు సమాజానికి ఇఫ్ఫన్ ముస్లిం సమాజంకి చెందినవారు. కావున వారికి వేర్వేరు ఆచార సాంప్రదాయాలున్నాయని అర్థం. వీరిద్దరు జీవితాన్ని వేరు వేరు కోణాలలో చూస్తారు మరియు ఆలోచిస్తారు. అయినా ఇఫ్ఫన్ ను టోపి నుండి వేరు చేయలేము. ఇఫ్ఫన్ టోపి కథలో చాలా ముఖ్యమైన భాగం. ఇఫ్ఫన్ను టోపి కథ నుండి ‘ తీసివేస్తే అది అసంపూర్ణమే. అర్థరహితం కూడా.

నేను హిందూ – ముస్లిం సోదరుల గురించి చెప్పట్లేదు. ఇంత మూర్ఖత్వంగా నేనెందుకు అనాలి. మేమిద్దరం అన్నదమ్ములం అని రోజూ మా అన్నకు గాని తమ్ముడికి కానీ చెబుతూ తిరుగుతున్నామా ? ఒకవేళ నేను కాదని చెప్తే మీరేమైనా మా గురించి చెప్తారా ? హిందువులు – మహమ్మదీయులు సోదరులే అయితే ఎవరికీ చెప్పాల్సిన అవసరమే లేదు. ఒకవేళ సోదరులు కాకపోతే, సోదరులే అని చెప్పడం వలన ఏం లాభం ? నేనేమి ఎన్నికల్లో పోటీ చేయట్లేదు.

నేను ఓ కథకుడిని కథ చెబుతున్నాను. నేను టోపి మరియు ఇఫ్ఫన్ గురించి మాట్లాడుతున్నాను. వీరిద్దరు ఈ కథలోని రెండు పాత్రలు. ఒకరి పేరు బలభద్ర నారాయణ శుక్లా కాగా మరొకరి పేరు సయ్యద్ జరగామ్ ముర్తజా. ఒకర్ని టోపీగా పిలిస్తే మరొకరిని ఇప్ఫన్ గా పిలిచారు. ఇఫ్ఫన్ యొక్క తాత ముత్తాతలు చాలా ప్రసిద్ద మౌల్వీలు (ఇస్లాం మత ఆచార్యులు). వారు ముస్లిమేతర దేశంలో జన్మించారు. ముస్లిమేతర దేశంలో మరణించారు. తాము మరణించాక తమ మృతదేహాలను ఇస్లాం మత పవిత్ర ప్రదేశమైన

‘కర్బలా’ కు తీసుకెళ్ళాలని, తాము చనిపోక మునుపే తమ ఆస్తిపాస్తుల పంపకమును వీలునామా రాసి చనిపోయారు. ఇఫ్ఫన్ తాత ముత్తాతలు ఈ దేశంలో జీవించినప్పటికీ వారి ఆత్మలు ఈ దేశంలో ఊపిరి కూడా తీసుకోలేదు. ఎందుకంటే వారి మృతదేహాలను కర్బలా తీసుకెళ్ళాలని వీలునామా రాశారు కాబట్టి. ఆ కుటుంబంలో పుట్టిన తొలి భారతీయ బిడ్డ ఇఫ్ఫన్ తండ్రి. ఇఫ్ఫన్ తండ్రి గారైన సయ్యద్ ముర్తజా హుస్సేన్ మరణించినపుడు అతని మృతదేహాన్ని ‘కర్బలా’ కు తీసుకెళ్ళి ఖననం చేయాలని ఏ వీలునామా రాయలేదు. అతన్ని భారతీయ స్మశానవాటికలో ఖననం చేశారు.

ఇఫ్ఫన్ జేజమ్మ (ముత్తాత భార్య) క్రమం తప్పకుండా ప్రార్థన (నమాజ్) చేసేది కర్బలా, నజఫ్, ఖురాసాన్, కాజ్ మైన్ మరియు అనేక పవిత్ర స్థలాలను తీర్థయాత్ర చేసి వచ్చింది. ఇస్లాం మతాచారాలను పాటించేది. ఇంత చేసినప్పటికీ ఇంటి నుండి ఎవరైనా బయటకు వెళ్తున్నప్పుడు, ఆమె తలుపు వద్ద నీళ్ళ కుండ ఉంచేది. మరియు ఏ ఆపదలు రాకుండా ఉండేందుకు, మంగళ సూచకంగా భగవంతుని పేరు మీద ఇవ్వడానికి మినుములను ఉంచేది. ఇలా హిందూ ఆచారం ప్రకారం చేస్తారు. (తానూ హిందూ ఆచారాలను పాటించే స్త్రీ అని అర్థం.)

ఇఫ్ఫన్ నాయనమ్మ కూడా నమాజులు (ప్రార్థనలు), ఉపవాసాలు నిష్ఠగా చేసెడిది. కానీ తన ఒక్కగానొక్క కుమారుడికి మశూచి సోకినపుడు (తల్లి పోసినపుడు), ఆమె మంచం దగ్గర ఒంటి కాలి మీద నిలబడి, అమ్మా ! (తల్లీ) నా బిడ్డను క్షమించు. (ఆమె ఇస్లామ్ మతస్థురాలైనప్పటికీ హిందూ మత విశ్వాసాలను నమ్మేదని భావం) ఆమె తూర్పున నివసించేది. ఆమెకు పెళ్ళయి లక్నోకు వచ్చేసరికి తొమ్మిదో, పదేళ్ళో ఉంటాయి. అయినా ఆమె బ్రతికి ఉన్నంతవరకు పూర్వీ హిందీ (తూర్పున మాట్లాడే భాష) భాషలోనే మాట్లాడేది.

లక్నోలోని ఉర్దూ భాష ఆమె మెట్టినింటి భాష. ఆమె తన పుట్టింటి భాష (పూర్వీ హిందీ) ను వదిలేది కాదు. ఎందుకంటే తన మనసులోని భావాలను అర్థం చేసుకునే వారు అది తప్ప మరెవ్వరూ లేరు. తన కొడుకు పెళ్ళి రోజులు రాగానే ఆమె మనసు గానా – బజానాలు, బాజా-భజంత్రీలు కోసం తహతహలాడింది. కానీ మౌల్వీల ఇంట ఇలాంటివి ఎలా సాధ్యమవుతాయి ? పాపం ఏమి చేయలేక తనని తాను సముదాయించుకుని ఉండిపోయింది. కానీ ఇఫ్ఫన్ పుట్టినపుడు మాత్రం.. (అంటే పుట్టిన ఆరో రోజున జరిగే వేడుక ఘనంగా జరిపింది.

ఇఫ్ఫన్ తన తాత చనిపోయిన తర్వాత పుట్టాడు. మగవాళ్ళు అయినా మరియు ఆడవాళ్ళు అయినా దీనిని దృష్టిలో. ఉంచుకోవాల్సిన చాలా అవసరం ఉంది. ఎందుకంటే దీనిని దృష్టిలో ఉంచుకోకుండా ఇఫ్ఫన్ గురించి, అతని రూపము, రంగు, అలవాట్లు గురించి తెల్సుకోలేము. ఇఫ్ఫన్ నాయనమ్మ మౌల్వీ కూతురు కాదు కానీ, జమీందారు కూతురు. పాలు – నెయ్యి తింటూ పెరిగింది. కానీ లక్నో వచ్చాక అస్సామీయుల నుండి కుండలలో వచ్చే పెరుగు కోసం చాలా ఆశపడేది.

పుట్టింటికి వెళ్లినప్పుడల్లా తృప్తిగా తినేది. లక్నో రాగానే ఆమె మరలా మౌల్వీన్గా ఉండాల్సి వచ్చేది. తన భర్త పట్ల ఆమెకు ఒకే ఫిర్యాదు ఉండేది. అతను ఎప్పుడూ మౌల్వీగా ఉండేవాడు. మౌల్వీగా ఉండటం వల్ల ఎన్నో కోరికలను, ఆశలను, సంబరాలను అణచుకోవల్సి వచ్చేది. ఆమె తన అత్త వారింట్లో ఎప్పుడూ సంతోషంగా ఉండేదికాదు. ఆమె చనిపోయే సమయాన, నీ దేహాన్ని కర్బలాలో ఖననం చేయాలా ? లేదా ‘నజఫ్’ లో ఖననం చేయాలా ? అని కొడుకు అడిగినపుడు ఆమె కోపగించుకుంది. నీ వల్ల కాకపోతే నా మృతదేహాన్ని మా పుట్టింటికే పంపు అని కోపంగా అన్నది.

ఆమె మరణదశలో (చావుకు సమీపంలో) ఉన్నందున ఇప్పుడు వాళ్ళిల్లు ఎక్కడుందో గుర్తులేదు. పుట్టింటివాళ్ళు కరాచీలో ఉన్నారు. వాళ్ళ ఇల్లు కస్టోడియన్ పరిధిలో ఉంది. (అంటే ప్రభుత్వ సంరక్షణలో ఉందని అర్థం.) చివరి క్షణాల్లో ఇలాంటి చిన్న-చిన్న విషయాలను ఎవరికి మాత్రం ఎలా గుర్తుంటాయి. మరణించే సమయంలో మనిషికి చాలా అందమైన కలలు వస్తాయి.

ఇఫ్ఫన్ నాయనమ్మకు కూడా తన ఇల్లు గుర్తొచ్చింది. దాని పేరు కచ్చీ హవేలీ. అక్కడే ఆమె పుట్టి పెరిగింది. ఆ ఇంటిని కచ్చీ హవేలీ అని ఎందుకు అంటారంటే అది తడి మట్టితో కట్టబడింది. ఆమెకు తన చేతులతో నాటిన మామిడి మొక్క గుర్తొచ్చింది. ఆ చెట్టుకు కూడా వయసు పైబడి ఉండొచ్చు. ఇలా ఎన్నెన్నో చిన్న చిన్న మధురానుభూతులు ఆమెకు గుర్తొచ్చాయి. ఆమె వీటన్నింటినీ వదలి కర్బలా లేదా నజఫ్కు ఎలా వెళ్ళగలుగుతుంది.

ఆమెను బనారస్లోని ‘ఫాత్ మేన్’ స్మశానవాటికలో ఖననం చేశారు. ఎందుకంటే ముర్తజా హుస్సేన్ పోస్టింగు రోజుల్లో బనారస్లో చేయబడింది, అక్కడే పనిచేస్తున్నాడు కాబట్టి. అపుడు ఇఫ్ఫన్ స్కూలుకి వెళ్ళి ఉన్నాడు. నౌకరు వచ్చి ‘బీబీ’ చనిపోయిందని సమాచారమిచ్చాడు. ఇఫ్ఫన్ నాయనమ్మను అందరూ ‘బీబీ’ అని పిలిచేవారు. ఇఫ్ఫన్ నాలుగో తరగతి చదివేటపుడు అతడి పరిచయం టోపితో ఏర్పడింది.

ఇఫ్ఫన్ తన నాయనమ్మని చాలా ప్రేమించేవాడు. అతనికి నాన్న, అమ్మ, అక్క మరియు నుజాత్ చెల్లెలన్నా అమితమైన ప్రేమ ఉండేది. కానీ నాయనమ్మ అంటే ఇంకా ఇష్టం, ప్రేమ. అమ్మ అయితే అప్పుడప్పుడు కొన్నిసార్లు కొట్టేది, తిట్టేది. అమ్మలానే అక్క కూడా. నాన్న కూడా కొన్నిసార్లు ఇంటిని కోర్టులా భావించి నిర్ణయాలు ఇచ్చేవాడు. చెల్లి నుజాత్ అయితే తనకి అవకాశం చిక్కినపుడల్లా తన నోటు పుస్తకాలపై బొమ్మలు వేసేది. ఒక్క నాయనమ్మే ఎప్పుడూ తనను ఏ విషయంలోనూ బాధించలేదు. ఆమె రాత్రిపూట కూడా తనకి బహరామ్ డాకూ (బందిపోటు), అనార్ పరీ (దేవత), బారహ్ బుర్జ్, అమీర్ హంజా, గుల్ బకావలీ, హాతిమ్ లూయీ, పంచ్ ఫుల్లా రానీ కథలు చెప్తుండేది.

ఆమె తన మనవడికి ఇలా కథలు చెప్పసాగేది. ప్రపంచమంతా నిద్రించే సమయాన పరమాత్ముడు మేల్కొంటాడు. కళ్ళతో చూసినవి కథల్లా చెప్పట్లేదు. విన్నవి చెప్తుంది. ఒక దేశంలో ఒక రాజుండే వాడు….. నాయనమ్మ మాట్లాడే, చెప్పే భాష పట్ల ఎప్పుడూ ఇఫ్ఫన్ నవ్వలేదు. అతడికైతే ఆమె మాట్లాడే భాష (పూర్వీభాష) తీరు బాగా నచ్చేది. కానీ వాళ్ళ నాన్న, ఇఫ్ఫన్ని ఆ భాషలో మాట్లాడనివ్వడు. తనకు నీలా మాట్లాడనివ్వడం లేదని నాన్న గురించి చెప్తే ‘రా నా బిడ్డా’ అని నవ్వేది.

నిరక్షరాస్యుల, అనాగరికుల భాష ఎందుకు మాట్లాడతావు. మీ నాన్న మాట్లాడే భాషలోనే మాట్లాడు. ఇలా వారి సంభాషణ అంతటితో ముగుస్తుంది. కథ చెప్పడం మళ్ళీ మొదలౌతుంది. ఆ రాజు ఒకరోజు ఒకట్రెండు జింకలను చంపాడు (పూర్వీ హిందీ మాండలికంలోనే చెప్పసాగింది) ఇఫ్ఫన్ నాయనమ్మ మాట్లాడే, కథ చెప్పే యాస టోపీకు బాగా నచ్చింది. ఇఫ్ఫన్ నాయనమ్మ తన అమ్మ పార్టీలా అన్పించింది. వారిద్దరూ ఒకేలా మాట్లాడుతారని అర్థం. టోపీకి తన నాయనమ్మ అంటే అస్సలు ఇష్టం లేదు. అసహ్యించుకునేవాడు. ఎలా మాట్లాడుతుందో ఆమెకే తెలియాలి. ఇఫ్ఫన్ తండ్రి మరియు టోపి నాయనమ్మ భాష ఒకేలా ఉండేది.

టోపి ఇఫ్ఫన్ వాళ్ళింటికి వెళ్తే, వాళ్ళ నాయనమ్మ వద్దనే కూర్చునడానికి ప్రయత్నించేవాడు. ఇఫ్ఫన్ వాళ్ళ అమ్మ, అక్కతో మాట్లాడే ప్రయత్నం కూడా చేయడు. అతని మాటలకు వారిద్దరు నవ్వుతూ, ఆట పట్టించినా, మరీ మాటల పరిస్థితి చేయి దాటేటప్పుడు నాయనమ్మ జోక్యం చేసుకునేది. టోపిని వారిద్దరి నుంచి కాపాడేది. నువ్వు వాళ్ళ దగ్గరకు ఎందుకు వెళ్తావు. రా ఇటు అని వాళ్ళ నుండి కాపాడటానికి గదుముతూ పిలిచేది.

టోపీకు ఆమె ప్రతి పదం – ప్రతి మాట పంచదార గుళికల్లా అన్పిస్తాయి. ఆమె మాటలు మామిడి తాండ్రలా, నువ్వుల మిఠాయిలా అనిపిస్తాయి. టోపి మౌనంగా నాయనమ్మ వద్దకు వచ్చేవాడు. మీ అమ్మ ఏం చేస్తుంది…… నాయనమ్మ ఎపుడూ ఇక్కడ్నుండే మాట్లాడం మొదలెట్టేది. మొదట్లో అయితే టోపి ‘అమ్మా’ అంటే తెలియక పడ్డాడు. కానీ తర్వాత ‘అమ్మ’ ని అలా పిలుస్తారని తెల్సుకున్నాడు.

ఈ ‘అమ్మా’ అనే పదం టోపికి బాగా నచ్చింది. బెల్లం ముక్కని చప్పరించినట్లుగా అతడు (టోపి) ఆ పదాన్ని (అమ్మా) ఉచ్చరించసాగాడు. అమ్మా, అబ్బూ, బాజీ (అమ్మ, నాన్న, అక్క) అనే ఈ పదాలు అతనికి బాగా నచ్చాయి. ఇంకా ఒక రోజు అద్భుతం జరిగింది. డాక్టరు భృగు నారాయణ శుక్లా (నీలి నూనె అమ్మకందారు) ఇంట కూడా ఇరవయ్యో శతాబ్దం ప్రవేశించింది. అంటే అన్నం డైనింగ్ టేబుల్ పైకి చేరిందని.

కంచాల్లోనే అన్నం తినేవారు. కానీ నేలపై కూర్చొని, ప్లేట్లను చౌకీ మీద పెట్టుకొని తినేవారు. (చౌకీ అంటే వెడల్పాటి చిన్న స్టూలు), ఆరోజు టోపీకు వంకాయల కూర బాగా నచ్చింది. రామ్ దులారీ (టోపీ వాళ్ళ అమ్మ) అన్నాన్ని వడ్డించసాగింది. అమ్మీ (ముస్లిం ఇళ్ళలో అమ్మను పిలిచే పేరు) ఇంకొంచెం కూర వడ్డించవా అన్నాడు. ఈ ‘అమ్మీ’ (అమ్మ) అనే ఉర్దూ పదం వినగానే టేబుల్ వద్ద తినేవాళ్ళంతా ఆశ్చర్యపోయారు. తినేవాళ్ళంతా తినడం ఆపేశారు. వాళ్ళందరూ టోపీ ముఖాన్నే చూడసాగారు.

అమ్మీ ! ఈ పదం ఈ ఇంట్లోకి ఎలా వచ్చింది. అమ్మీ పదం ముస్లింల సాంప్రదాయపు పదం కదా. హిందూ సాంద్రాయాల గోడలు వాళ్ళింట్లో బీటులు వారుతున్నట్లుగా అన్పించింది. ఈ పదాన్ని నువ్వెక్కడ నేర్చుకున్నావు అని సుభద్రా దేవి ప్రశ్నించింది. (సుభద్రాదేవి టోపి వాళ్ళ నాయనమ్మ పేరు) అలా అడిగినపుడు టోపి మాటను దాటవేయడానికి లఫ్ ? (పదం) అంటే ఏంటమ్మా అని అమాయకంగా తిరిగి అడిగాడు.

ఈ ‘అమ్మీ’ అనడం నీకెవరు నేర్పించారని నాయనమ్మ గద్దించి అడిగింది.
దీనిని నేను ఇఫ్ఫన్ నుండి నేర్చుకున్నాను.
వాడి పూర్తి పేరేంటి ?
ఇది నాకు తెలియదు.

నువ్వు ముస్లిం పిల్లవాడితో స్నేహం చేస్తున్నావా అని రాములారీ (టోపి అమ్మ) పూర్వీ హిందీ మాండలికంలో అడిగింది. కోడలా ! నా ముందు ఇలా సంస్కారహీనుల భాషను మాట్లాడవద్దని నీకెన్నిసార్లు చెప్పాను. సుభద్రాదేవి (టోపి నాయనమ్మ), రామ్ దులారీ (టోపీ అమ్మ) పై విరుచుకుపడింది. ఇలా విషయం అమ్మీ అనే పదం నుండి రామ్ దులారీ మాట్లాడే. యాసపై మారిపోయింది. గొడవ జరిగిన రెండోరోజు. డాక్టరు భృగు నారాయణ శుక్లా తన కొడుకు టోపీ కలెక్టరు గారి కుమారునితో స్నేహం చేస్తున్నాడని తెల్సుకున్నాడు.

(ఇఫ్ఫన్ కలెక్టరు గారి అబ్బాయి) మూడో రోజునే బట్టలు మరియు పంచదార (పర్మిట్) ‘ అధికారికంగా ప్రభుత్వం నుండి అనుమతి పొందాడు. తన కుమారుని స్నేహాన్ని ఉపయోగించి ఇలా లబ్ధి పొందాడు. కానీ ఆ రోజు టోపి పరిస్థితి చాలా కష్టాల్లో పడింది. సుభద్రాదేవి ఆ సమయంలో డైనింగ్ టేబుల్ నుండి లేచింది. రాష్రులారీ టోపిని బాగా దండించింది. నువ్విప్పుడు కూడా వాళ్ళింటికి (ఇఫ్ఫన్) వెళ్తావా ?
అవును.
ఇలా రాములారీ తన కొడుకుని కొడ్తూ – కొత్తూ అలిసిపోయింది. కానీ టోపి నేను ఇఫ్ఫన్ వాళ్ళింటికి వెళ్ళను అని మాత్రం అస్సలు అనలేదు. మున్నీబాబూ (టోపి అన్న) మరియు భైరవ్ (టోపి సోదరుడు), టోపీని కొట్టే తంతును చూస్తూనే ఉన్నారు. నేనొకసారి టోపిని రహీమ్ కబాబ్ దుకాణంలో కబాబ్ తింటుండగా చూశానని మున్నీబాబు (టోపి అన్న) అన్నాడు.
కబాబ్ నా…. ?

రామ.. రామ..రామ అంటూ రాములారీ అసహ్యంగా రెండడుగులు వెనక్కి జరిగింది. టోపీ మున్నీబాబు వైపు చూడసాగాడు. కానీ నిజానికి మున్నీబాబు కబాబ్ తింటుండగా టోపీ చూశాడు. చూసింది టోపి ఇంట్లో చెప్పకుండా ఉండేదుకు అతనికి ఒక అణా లంచం ఇచ్చాడు. కానీ టోపీయే కబాబ్ తింటుండగా చూశానని మున్నీబాబు అన్నాడు. టోపికు నిజం తెలుసు. కానీ చాడీకోరు కాదు. టోపి ఇప్పటి వరకు మున్నీబాబు (అన్న) ఏ విషయాలూ ఇఫ్ఫనికి తప్ప మరెవరికీ చెప్పలేదు. టోపి తన అన్న మున్నీబాబుని నేను కబాబ్ తింటుండగా చూశావా ? నువ్వు కబాబ్ తింటుండగా చూడలేదా అని మున్నీబాబు జవాబిచ్చాడు. ఆ రోజే నేను తినలేదని నువ్వెందుకు చెప్పలేదని సుభద్రాదేవి టోపీని ప్రశ్నించింది. ఇది అబద్దం అని టోపి బదులిచ్చాడు.

టోపి చాలా బాధ పడ్డాడు. అతనికి నిజానికి, అబద్ధానికి తేడా తెల్సుకునేంత పెద్ద వాడేమి కాలేదు. నిజానికి తనపై మోపబడిన అబద్దాన్ని నిరూపించేంత పెద్దవాడు కాలేక పోయాడు. ఆ రోజు అతని శరీరం బాగా నొప్పి కలిగేంతలా · దండించారు. టోపి నిరంతరం ఒకటే ఆలోచించసాగాడు. ఒక్కరోజైనా నేను మున్నీబాబు కంటే పెద్దవాడినైతే ప్రతీకారం తీర్చుకుంటానని టోపి ఆలోచించసాగాడు. కానీ మున్నీబాబు కంటే పెద్దవాడవటం అసంభవం. అతడు మున్నీబాబు కంటే చిన్నవాడిగా పుట్టాడు. అతని కంటే చిన్నవాడిగానే ఉన్నాడు.

రెండో రోజు టోపి స్కూలు కెళ్ళాక ఇఫ్ఫన్ని కలిసినపుడు జరిగిన విషయాన్నంతా వివరించాడు. ఇద్దరూ సోషల్ స్టడీస్ (సాంఘికశాస్త్రం) పీరియడ్ ఎగ్గొటి బయటకు వెళ్ళిపోయారు. పంచమ్ కొట్టులో ఇఫ్ఫన్ అరటిపండ్లు కొన్నాడు. విషయం ఏమిటంటే టోపి పండ్లు తప్ప ఇంకేమి తీసుకోడు. ఎందుకంటే టోపి హిందువు. ఇఫ్ఫన్ ముస్లిం. వారి పెంపకం వేరు వేరు సాంప్రదాయాల నడుమ సాగింది. అందుకే ఇఫ్ఫన్ తన మిత్రుడు టోపీ కోసం అరటిపండ్లు కొన్నాడు.

మనం మన నాయనమ్మలని కూర్చుకోవడం అవుతుందా అని టోపి, ఇఫ్ఫన్తో అన్నాడు. మా నాయనమ్మ మీ ఇంటికి వస్తుంది. అలాగే మీ నాయనమ్మ మా ఇంటికి వచ్చేస్తుంది. మా నాయనమ్మ అయితే మీలాగే మాట్లాడుతుంది. (టోపి నాయనమ్మ భాష ఇఫ్ఫన్ నాయనమ్మ భాష టోపి అమ్మ లాగే ఉంటుంది) ఇది అవదు. ఇలా సాధ్యపడదు అని ఇఫ్ఫన్ అన్నాడు. మా నాన్న అంగీకరించరు కదా ! మరలా నాకు కథలు ఎవరు చెప్తారు ? మీ నాయనమ్మకు ‘బారహ్ బుర్జ్’ కథ వచ్చా ? అని ఇఫ్ఫన్ అన్నాడు.

నువ్వు నా కోసం మరో నాయనమ్మని ఇవ్వలేవా అని మనసులోనే అనుకుంటున్నాడు. దానికి ఇఫ్ఫన్ మా నాయనమ్మ మా నాన్న గారి అమ్మ కూడా కదా. ఈ విషయం టోపికు అర్థం అయింది. మీ నాయనమ్మ కూడా మా నాయనమ్మలా ముసలావిడే కదా ? అవును. అయితే చింతించకు. ముసలివాళ్ళు చనిపోతారని మా నాయనమ్మ ఎపుడూ చెబుతూ ఉంటుందని ఇఫ్ఫన్ అన్నాడు. మా నాయనమ్మ చనిపోదు. (టోపి అన్నాడు) ఎందుకు చావదు ?

మా నాయనమ్మ ఏమైనా అబద్ధాలు చెప్తుందా ? సరిగ్గా అప్పుడే నౌకరు వచ్చి ఇఫ్ఫన్ నాయనమ్మ చనిపోయిందని చెప్పాడు. చావు వార్త విని ఇఫ్ఫన్ స్కూలు నుండి ఇంటికి వెళ్ళిపోయాడు. స్కూల్లో టోపీ ఒంటరిగా ఉన్నాడు. ముఖం వేలాడదీసుకుంటూ నిరాశగా జిమ్నాసియం వైపు నడిచాడు. స్కూల్లోని ఒక ముసలి ప్యూను ఒక వైపున కూర్చొని బీడి తాగుతున్నాడు. టోపి ఒక మూలన కూర్చొని ఏడవడం మొదలు పెట్టాడు. సాయంత్రం సమయాన టోపి ఇఫ్ఫన్ వాళ్ళింటికి వెళ్తే, అక్కడ ప్రశాంతత నెలకొని ఉండటం గమనించాడు. ఇల్లంతా జనంతో నిండి ఉంది. ప్రతిరోజు ఉండే వారి కంటే చాలా ఎక్కువ మంది అక్కడ ఉన్నారు. కానీ ఒక్క నాయనమ్మ

లేనందున ఇల్లంతా ఖాళీగా ఉన్నట్లు టోపికు అన్పించింది. అతడికి నాయనమ్మ పేరు కూడా తెలియదు. అతడికి (టోపికు) నాయనమ్మ ఏదైనా తినమని పదే పదే అడిగినా, ఆమె చేతితో ఏదీ తినలేదు. ప్రేమ అనేది ఇలాంటి విషయాలకు పరిమితం అవదు. టోపి మరియు ఇఫ్ఫన్ నాయనమ్మకు మంచి అనుబంధం ఏర్పడింది. ఇఫ్ఫన్ తాత బ్రతికి ఉంటే టోపీ కుటుంబ సభ్యులు అర్థం చేసుకోలేకపోయిన విధంగా అతనూ (తాత) అర్థం చేసుకోలేడు.

ఇద్దరూ (టోపి మరియు ఇఫ్ఫన్ నాయనమ్మ) వేరు వేరుగా మరియు వెలితిగా ఉన్నారు. ఒకరు మరొకరిని పూరిస్తున్నారు. ఇద్దరు దాహంగా ఉంటే ఒకరు మరొకరి దాహాన్ని తీర్చారు. ఇద్దరు తమ ఇళ్ళలో అపరిచితులు మరియు తమ ఇళ్ళలోని కుటుంబ సభ్యుల మధ్య ఒంటరివారు. ఇద్దరూ ఒకరికొకరు తమ ఒంటరితనాన్ని దూరం చేసుకున్నారు. ఒకరు డెబై రెండేళ్ళ వయసామైతే మరొకరు ఎనిమిదేళ్ళ వాడు. మీ నాయనమ్మ బదులుగా మా నాయనమ్మ చనిపోతే బాగుండు అని టోపీ ఇఫ్ఫన్ని సానుభూతి వ్యక్తం చేస్తూ అన్నాడు. ఇఫ్ఫన్ జవాబివ్వలేదు. ఏం జవాబు చెప్పాలో కూడా ఇఫ్ఫన్కు తెలియదు. ఇద్దరు మిత్రులు మౌనంగా ఏడవసాగారు.

ఎవరి నాన్నలయితే బదిలీలు అయ్యే ఉద్యోగాలు చేస్తున్నారో, వారి పిల్లలతో స్నేహం చేయకూడదని టోపి పది అక్టోబరు పంతొమ్మిది వందల నలభై అయిదున ప్రమాణం చేసుకున్నాడు. ఈ తారీఖుకు అంత ప్రాధాన్యత లేదు కానీ టోపి జీవితంలో ఈ తారీఖునకు చాలా ప్రాముఖ్యత ఉంది. ఎందుకంటే ఈ తేదీన ఇఫ్ఫన్ తండ్రి బదిలీపై మురాదాబాద్ వెళ్ళారు. ఇఫ్ఫన్ నాయనమ్మ చనిపోయిన కొద్దిరోజులకే ఈ బదిలీ అయింది. ఇప్పుడు తన స్నేహితుడు ఇఫ్ఫన్ లేనందున టోపి ఒంటరివాడయ్యాడు.

ఎందుకంటే కొత్త కలెక్టరు ఠాకూర్ హరినామ్ సింగ్ ముగ్గురు కొడుకులలో ఎవరూ అతని (టోపి) స్నేహితులుగా కాలేకపోయారు. ‘బీలూ’ అనేవాడు వయసులో చాలా పెద్దవాడు. డబ్బూ అనే వాడు. చాలా చిన్నవాడు. గుడ్డూ అనేవాడిది సమవయస్సు అయినా కేవలం ఇంగ్లీషే మాట్లాడేవాడు. ఆ ముగ్గురికి మేము కలెక్టరు కొడుకులమని అహంకారం ఉండేది. టోపి లాంటి సాధారణ పిల్లవాడితో వాళ్ళు స్నేహం చేయలేదు. (టోపి వాళ్ళిల్లు కలెక్టరు గారి బంగ్లా సమీపంలో ఉండేది. ఇఫ్ఫన్ కోసం వస్తూ -పోతూ ఉండేవాడు)

‘తోటమాలి మరియు ఫ్యూను టోపిని గుర్తించేవారు. అందుకే టోపి బంగ్లాకు వెళ్ళాడు. ఆ సమయంలో బీలూ, డబ్బూ, గుడ్డూ క్రికెట్ ఆడుతున్నారు. ఆ సమయంలో డబ్బూ బ్యాటింగ్ చేస్తున్నాడు. బ్యాటింగ్ చేస్తుండగా, బంతి నేరుగా టోపి ముఖంపై వచ్చింది. అతడు భయంతో చెయ్యి పైకెత్తాడు. బంతి అతడి చేతిలోకి వచ్చింది. ప్రధాన తోటమాలి అంపైర్గా ఉన్నాడు. హౌజ్ దట్ ఔట్ అని వేలు పైకెత్తాడు. ఆట గురించి ఏమి తెలియకపోయినా హౌజ్ దట్ అన్న సందడి మొదలైతే వేలు పైకెత్తాలని మాత్రం అర్థం చేసుకున్నాడు.

‘హు ఆర్ యూ’, డబ్బూ ప్రశ్నించాడు. (నువ్వెవరివి అని) బలభద్ర నారాయణ్ అని టోపి బదులిచ్చాడు. మీ నాన్న పేరేంటని గుడ్డూ ప్రశ్నించాడు. భృగు నారాయణ్. దానికి ‘బీలూ’ అంపయర్ తో ఈ భృగు నారాయణ్ ఎవరు ? అతను మన ఫ్యూన్లలో ఒకడా ? అని అడిగాడు. కాదని అంపయర్ బదులిచ్చాడు. అతను నగరానికి చెందిన ప్రసిద్ధ డాక్టరు. ? డబ్బూ ప్రశ్నించాడు. అవునండి. ప్రధాన తోటమాలికి అంతమాత్రం ఇంగ్లీషు వచ్చు. కానీ ఇతడు ఇంత మురికిగా ఉన్నాడేంటి బీలూ అన్నాడు. ఇది విన్న టోపికి కోపం వచ్చింది. నాలుకను అదుపులో ఉంచుకొని మాట్లాడు. ఒక చెంపదెబ్బకే క్రిందపడ్తావ్ అని అన్నాడు.

నువ్వూ అంటూ బీలూ చెయ్యి చేసుకున్నాడు. టోపీ క్రిందపడ్డాడు. తిడుతూ లేచాడు. కానీ వారి తగాదాని ఆపడానికి తోటమాలి మధ్యలో వచ్చాడు. ఇంతలో డబ్బూ తన అల్సేషియన్ కుక్కని టోపి వెనుక ఉసిగొల్పాడు. డబ్బూ కుక్కను ఉసిగొల్పితే అది టోపిని కరిచింది. బొడ్డు చుట్టూ ఏడు ఇంజక్షన్లు పడితే కాని టోపి వాస్తవంలోకి రాలేదు. ఇక దాని తర్వాత అతడు కలెక్టరు గారి బంగ్లావైపు కన్నెత్తి కూడా చూడనేలేదు. ఇప్పుడు టోపీకు స్నేహితులు లేరు. కలెక్టరు గారి బంగ్లావైపూ వెళ్ళలేడు. అయితే ఇప్పుడతనికి ఏం చేయాలనే ప్రశ్న తలెత్తింది.

టోపీ వాళ్ళింట్లో అతని కష్టసుఖాలు తెలిసిన పనిమనిషి ఉంది. అందుకే ఆమెతోనే ఉండసాగాడు. సీత కొంగుచాటున అంటే సీత ఆశ్రయంలో ఉంటున్నందున, వారింటి వారు తక్కువ జాతికి చెందిని, అతనిని కూడా తక్కువగా భావింసాగాడు. సీత (పని మనిషి)ని ఇంట్లో అందరూ తిడుతూ ఉంటారు. టోపిని కూడా ఇంట్లోని అందరూ తిట్టసాగారు. అందుచేత వారిద్దరు ఒకరినొకరు ప్రేమించసాగారు.

ఒకరి కష్టసుఖాలు మరొకరు పంచుకోసాగారు. నిన్ను అందరితో పోల్చుకోకు. వారితోపాటుగా సమానంగా ఉండాలనుకోకు. ఒకరాత్రి టోపి మున్నీ బాబూ, భైరవ్లో తనను కూడా సమానంగా చూడాలని మారాం చేస్తే అతన్ని బాగా కొట్టారు. పని మనిషి సీత అతనిని ఒక గదిలోనికి తీసుకెళ్ళి నిన్ను అందరితో పోల్చుకోకు. వారితో సమానంగా ఉండాలనుకోకు అని సముదాయించింది.

అవి శీతాకాలపు (చలి) రోజులు. మున్నీబాబుకు (చలి నుండి రక్షణకై) చలికోటు కుట్టించడానికి గుడ్డ తెప్పించారు. భైరవికి కూడా కొత్త కోటుకై గుడ్డను తెప్పించారు. కొత్త కోట్లను కుట్టించారు. టోపీకు మాత్రం మున్నీబాబు యొక్క పాత కోటును ఇచ్చారు. కోటు అయితే కొత్తగానే ఉంది. కుట్టించినప్పుడు మున్నీబాబుకు నచ్చనందున దానిని మున్నీబాబు తొడగను కూడా లేదు.

అయినప్పటికీ అది మున్నీబాబు కోసం చేయించిందే కదా. కోటు పాతదే కదా. కాబట్టి టోపి దానిని వేసుకోవడానికి నిరాకరించాడు. తన సోదరునికి కొత్త కోటును కుట్టించి తనకు అతని పాత కోటు ఇచ్చినందున టోపి ఆ క్షణమే దానిని మరో పని మనిషి ‘కేతకీ’ కొడుకుకి ఇచ్చేశాడు. దాన్ని తీసుకుని కేతకి కొడుకు సంతోషించాడు. పనిమనిషి పిల్లలకు ఇచ్చిన వస్తువులను వాపసు తీసుకోరు కదా. ఇలా చేసినందున ఇంట్లోని వారు టోపి చలికి వణకాల్సిందే అని నిర్ణయించారు.

“నేను చలికి గిలికి వణకను. నువ్వు చెప్పు దెబ్బలు తింటావని నాయనమ్మ సుభద్రాదేవి అన్నది. మీకు ఇదీ తెలియదా చెప్పులని తినరు. వేసుకుంటారని బదులిచ్చాడు. నాయనమ్మతో అమర్యాదగా మాట్లాడతావా అని మున్నీ బాబు కోపంతో అన్నాడు. కాకపోతే ఆమెని పూజించాలా. ఇంకేముంది నాయనమ్మకి బాగా కోపం వచ్చింది. తల్లి రాములారీ బోపీని బాదడం మొదలు పెట్టింది. నువ్విప్పుడు పదవ తరగతిలో ఉన్నావు అని సీత తన గదిలోనికి తీసుకెళ్ళి సముదాయించసాగింది. నువ్విలా నాయనమ్మతో మాట్లాడకుండా ఉండాల్సింది. ఎంతైనా ఆమె నీకు నాయనమ్మే కదా అని అంది.

పని మనిషి సీత, టోపి పదవ తరగతి వచ్చాడని చాలా సులువగా చెప్పింది కానీ ఇదంత సులువు కాదు. టోపి పదవ తరగతికి చేరడానికి చాలా కష్టపడాల్సి వచ్చింది. రెండేళ్ళు అయితే ఫెయిల్ అయ్యాడు. తొమ్మిదో తరగతికి పంతొమ్మిది వందల నలభై తొమ్మిది సంవత్సరాన చేరినా, పదవ తరగతికి చేరేసరికి పంతొమ్మిది వందల యాభై రెండు అయింది. తొమ్మిదవ తరగతిలో రెండు సంవత్సరాలు ఫెయిల్ అయ్యాడు. ఆ తర్వాతనే పదవ తరగతికి చేరాడని అర్థం. టోపి తొమ్మిదవ తరగతిలో మొదటిసారి ఫెయిలయినప్పుడు మున్నీబాబు ఇంటర్మీడియట్లో ఫస్టొచ్చాడు. మరియు భైరవ్ ఆరవ తరగతిలో ఫస్టొచ్చాడు. కుటుంబ సభ్యులంతా టోపీ గురించే మాట్లాడుకోసాగారు. అప్పుడు టోపి చాలా దుఃఖించాడు.

టోపి (మందబుద్ధి) తెలివి తక్కువ వాడేమి కాదు. చదువులో చాలా చురుకుగా ఉండేవాడు. కానీ ఎవరూ అతనిని చదువుకోనివ్వరు. టోపి ఎప్పుడైనా చదుకోవడానికి ఉపక్రమించినప్పుడు అన్నయ్య మున్నీబాబు తనకు ఏదో పని చేసుకురమ్మనేవాడు. తన చేయాల్సివచ్చేది. పనిమనుషుల చేత తెప్పించుకోలేని వస్తువు ఏదో అమ్మ తన ద్వారానే తెప్పించేది. (పెద్దింటి మనుషులు అన్ని పనులను నౌకర్ల చేత చేయించుకోలేరు. అన్ని వస్తువులను నౌకర్ల చేత తెప్పించుకోలేరు.) ఈ పనులన్నీ లేకపోతే భైరవ్ (తమ్ముడు) తన నోటు పుస్తకాల్లోని పేజీలతో రాకెట్లు చేసి ఎగరేస్తున్నాడన్న విషయం తెలిసేదే. ఇలా మొదటి సంవత్సరం చదవలేకపోయాడు.

మరుసటి సంవత్సరం అతడు (టోపి) టైఫాయిడ్ (జ్వరం) బారినపడ్డాడు. మూడవ సంవత్సరం టోపి థర్డ్ డివిజన్లో పాసయ్యాడు. ఇద్దరు సోదరులు ఫస్టొస్తే, టోపి థర్డ్ డివిజన్లో పాసవడం అతనికి కళంకం తెచ్చిపెట్టింది. కానీ మనం అతని కష్టాలను కూడా దృష్టిలో పెట్టుకోవాలి. ఎందుకు టోపీ అలా పాసయ్యాడు అని ఆలోచించాలి.

1949 లో టోపీ తన స్నేహితులతో కలసి తొమ్మిది తరగతి చదివేవాడు. అతడు ఫెయిలయినందున అతని స్నేహితులు పదవ తరగతికి చేరుకున్నారు. టోపి తొమ్మిదో తరగతిలోనే ఉండిపోయాడు. 1950లో టోపి గత సంవత్సరం ఎనిమిదవ తరగతి చదివిన వారితో కలసి తరగతిలో కూర్చోవాల్సి వచ్చింది. తన కంటే క్రింది తరగతి వాళ్ళతో కలసి ఒకే క్లాసులో కూర్చోవడమంటే అదంత సులువైన పనికాదు.

టోపీ స్నేహితులందరూ పదో తరగతిలో ఉన్నారు. అతడు వారితోనే ఆడుకునేవాడు, వారినే కలిసేవాడు. తనతోపాటు క్లాసులో ఉండేవారితో స్నేహం చేయలేకపోయాడు. తను అలా తొమ్మిదివ తరగతిలో కూర్చోవడం తనకే వింతగా అన్పించేది. అతనికి చిత్రహింస ఏంటంటే క్లాసులో టీచరుగారు వెనుకబడ్డ విద్యార్థులకు బోధించేటప్పుడు అతనిని (టోపి) ఒక ఉదాహరణగా చూపించి చెప్పేవారు. మీరంతా ఏమనుకుంటున్నారు (ముహమ్మద్ అలీ) సామ అవతార్ బలభద్రునిలా ఇదే తరగతిలో ఉండాలనుకుంటున్నారా అని టోపి పేరెత్తకుండానే టీచర్లు అనేవారు.

ఇది విని క్లాసంతా నవ్వేవారు. అలా నవ్వేవారు గతేడాది ఎనిమిదో తరగతి చదివిన వారే. టోపి ఈ ఏడాదిని ఎలాగోలా భరించాడు. కానీ 1951లో కూడా అదే తొమ్మిదో తరగతిలోనే కూర్చోవాల్సి వచ్చినప్పుడు అతనికి చాలా సిగ్గేసేది, ఎందుకంటే ఇప్పుడు పదో తరగతిలో కూడా అతనికి స్నేహితులు ఎవరూ లేరు. ఎనిమిదో తరగతి వాళ్ళే.. పదిలో ఉన్నారు. ఏడో తరగతి వారు ఇప్పుడు అతనితో కలసి చదువుతున్నారు. వారందరి మధ్యన చాలా పెద్దవాడిలా కన్పించసాగాడు.

టోపి తన ఇంట్లో మాదిరిగానే తన స్కూల్లో కూడా ఒంటరివాడై పోయాడు. స్కూల్లో అతనికి ఎవరూ స్నేహితులు లేరు. క్లాసులో టీచర్లు కూడా అతడిని పట్టించుకోవడం మానేశారు. టీచర్లు క్లాసులో పిల్లల్ని ఏదైనా ప్రశ్న అడిగితే జవాబివ్వడానికి తన చెయ్యెత్తినా కూడా సమాధానం కోసం అతడిని అడగరు. అతడికి అవకాశం ఇవ్వరు. కానీ టోపి మాత్రం జవాబివ్వడానికి పట్టువదలకుండా చెయ్యి పైకెత్తేసరికి, ఇంగ్లీషు మాష్టారు మూడేళ్ళనుండి ఈ పుస్తకాన్ని చదువుతున్నావు. దీని జవాబులన్నీ నీకు కంఠస్థం అయి ఉంటాయి. ఈ పిల్లలు వచ్చే ఏడాది హైస్కూలు పరీక్షకు (పదో తరగతి పరీక్షకు) హాజరవ్వాలి. నిన్ను వచ్చే సంవత్సరం ప్రశ్నలు అడగుతానన్నారు.

ఇంగ్లీషు మాష్టారు చేసిన అవహేళనకు సిగ్గుతో టోపి నల్లని ముఖం ఎర్రగా మారిపోయింది. దీనిపై పిల్లలందరూ పగలబడి నవ్వుతుంటే, చచ్చిపోయినట్లే అని అనిపించింది. తొమ్మిదో తరగతికి వచ్చినప్పుడు తను కూడా వీరిలాగా చిన్నవాడే. మరలా అదేరోజున మధ్యాహ్న భోజన విరామంలో అబ్దుల్ వహీద్ అన్న మాటలకు టోపీకి బాగా కోపం వచ్చింది. వహీద్ క్లాసులో చాలా చురుకైన విద్యార్థి. క్లాసందరికీ లీడర్. ముఖ్యమైన విషయం ఏంటంటే అతడు డాక్టర్ షర్ఫుద్దీన్ కొడుకు.

నువ్వు మాతో ఎందుకు స్నేహం చేయాలనుకుంటున్నావు ? ఎందుకు మాతో ఆడుకుంటున్నావు ? నువ్వు ఎనిమిదో తరగతి వారితో స్నేహం చేయాల్సింది. ఎందుకంటే మేము పాసయి పదో తరగతికి వెళ్ళిపోతాము. నువ్వు వారితో కలసి ఉండాలి. కాబట్టి వారితో స్నేహం చేస్తే బాగుంటుందని వహీద్ అన్నాడు. ఈ మాట టోపికి చాలా చెడ్డగా అనిపించింది. తనకు టైఫాయిడ్ వచ్చినా దాని బాబు వచ్చినా ఈ సంవత్సరం తాను పాస్ అవ్వాల్సిందే అని ఆ క్షణమే ప్రమాణం చేసుకున్నాడు. కానీ ఈ మధ్యలో ఎన్నికలు వచ్చాయి.

డాక్టర్ భృగు నారాయణ్ ఎన్నికల్లో పోటీకి నిలబడ్డాడు. ఎన్నికల్లో నిలబడిన వ్యక్తి ఇంట్లో ఎవరైనా ఎలా చదవగలరు? ఎన్నికల్లో టోపీ తండ్రి భృగు నారాయణ్ ఓడిపోయాడు. అప్పుడు ఇంట్లో శాంతి నెలకొని ఉంది. పరీక్షలు సమీపంలో ఉన్నాయి. అతడు చదువులో నిమగ్నమయ్యాడు. కానీ ఇలాంటి వాతావరణంలో ఎవరైనా చదువకోగలరా ? అందుచేత అతడు అసలు పాసవడమే చాలా పెద్ద విషయం.

అబ్బా ! భగవంతుడు నిన్ను చెడు దృష్టినుంచి కాపాడాలి. ఎవరి దిష్టి తగలకూడదు. చాలా బాగా చదివాడు. ఇతనికి పదో తరగతి పాసవడానికి మూడు సంవత్సరాలు పట్టాయి. అయినాసరే మూడోశ్రేణిలో పాసయ్యాడు. అని నాయనమ్మ వ్యంగంగా అన్నది.

గమనిక:

• టోపి తండ్రి పేరు డాక్టరు భృగు నారాయణ శుక్లా నీలే తేల్ వాలే
• వహీద్ తండ్రి పేరు డాక్టరు షర్ఫుద్దీన్ లాల్ తేల్ వాలే

ఇక్కడ నీలే తేల్ వాలే మరియు లాల్ తేల్ వాలే అనేవి ఆయా డాక్టర్లు కనుగొన్న ఔషధం పేర్లు అయి ఉండొచ్చు. లేదా వారు రాసే ముందుల రంగును బట్టి అయి ఉండొచ్చు. డాక్టర్ల పేర్ల సంబోధన కొరకు అయి ఉండొచ్చు.
नीले तेल वाले Doctor (MBBS)
लाल तेल वाले Ayurvedic Doctor (BAMS)

टोपी शुक्ला Summary in English

1. Dr. Bhrugu Narayan Sukla is the father of Topi. He is called Nile Tolwale. Nile Tel Wale may be the name of the medicine invented by him or the colour of the medicine prescribed by him or way of addressing doctor.
2. Dr. Sharfuddin is the father of Waheed. He is called Lal Tele Wale.
3. Nile Tel Wale refers to Alopathic (English Medicine) doctor (M.B.B.S)
4. Lal Tel Wale refers to Ayurvedic doctor (B.A.M.S)

It is necessary to know a little about Iphphan. Iphphan is the friend of Topi, (Iphphan and Topi are the names of friends). His name is Iphphan. But Topi always calls him Iphphan.

Iphphan corrects him whenever his name is wrongly pronounced. He feels it wrong to call him so. But Topi always calls him Iphphan. It is the greatness of Iphphan to correct the wrong pronunciation. The story of these names is very peculiar. Hindavi language is a combination of Urdu and Hindi.

The change of names creates confusion. Krishna is the incarnation of Vishnu and Mohammed is a prophet, who gives the message of God. It means one religion calls God incarnation another religion, messenger. People are confused by the names. They forget that both are care takers of milk giving animals.

Both of them belong to the area of Bruj. They are the lords of animals and cows. It is incomplete or meaningless if Topi is without Iphphan or Iphphan without Topi. Both complement (completeness) each other. So we must go to Iphphan’s house and know about him. The upbringing of Iphphan, their customs and traditions will be known if we go to the house of Iphphan.

Iphphan’s is a long story. But let us take up the story of Topi Sukla. I do not tell you the whole of ĺphphan’s story, but only necessary to the story of Topi (Iphphan’s story is narrated to the extent of understanding Topi’s story). In this story Iphphan appears at many places.

One is not there without the other, but Iphphan is not the shadow (dependent) of Topi. Both of them are free (independent) persons in the story. They develop independently. They have two different customs and traditions. Topi is a Hindu, Iphphan is a Muslim. They look at life from their different angles. Though they think differently, Iphphan cannot be separated from Topi. Iphphan is an important part of Topi story. If Iphphan is absent, the story is incomplete and meaningless.

I do not talk of Hindu-Muslim brothers. I do not say they are brothers. If we are real brothers do we propagate? Suppose I say no (not brothers), will you say anything about us? There is no need to say that Hindus and Muslims are brothers. If they are not brothers what is the use to declare them as brothers. I am not a candidate in elections (to speak of Hindu-Muslim brotherhood for votes).

I tell you the story of two characters in a story – Topi and Iphphan. One is Balabhadra Narayan Sukla, the other is Syed Jaragaon Murtaza. They are called Topi and Iphphan. The grandparents and great grand parents of Iphphan are famous Moulwis (Pandits of Islam).

They are born and dead in a non-Muslim country. According to their will, their dead bodies are to be taken to karbala, the holy place of Islam. The will written before their death, mentions the partition of their property. Though they live in India, their spirits (dead bodies) are taken to a different country not buried here. Iphphan’s father is the first Indian born in their family.

Iphphan’s father is Syed Murtaza Hussain. He has not written any will about his burial in Karbala. He is buried in the Indian burial ground. The great grandmother of Iphphan does Namaz regularly. She has visited many Muslim holy places like – Karbala, Nazaf, Khurasan and kazmine. She always follows Islam traditions. But she puts a water pot near the door if anyone goes out. She keeps black gram to offer to God, a holy tradition of Hindus. (Though she is a strict muslim, she follows the customs of Hindus also).

Iphphan’s grandmother does Namaz and fast with religious firmness. When her only son is attacked of small pox, she stands on one leg near the cot and prays to Goddess to excuse her son. (Though she is a Muslim, she believes in Hindu faith also). She lives in the Eastern part of the country. She comes to Lucknow (North) at the age of nine or ten after marriage. She speaks Eastern Hindi till the end of her life.

Urdu spoken in Lucknow, is her in laws language. She does not leave Eastern Hindi the language of her parents’ region only that language knows the feelings of her mind, none else. At the time of her son’s marrige, her mind has a strong desire for singing, music, dance and trumpets. They are not possible in the houses of Moulwis. So she consoles herself for not arranging them. She celebrates Iphphan’s birthday with songs and music.

Iphphan is born after the death of his grandfather. Men and women must remember this. Without remembering this. We cannot know Iphphan’s appearance, colour and habits. Iphphan’s grandmother is not the daughter of a Moulwi but the daughter of a Zamindaar. She grows up with milk and ghee.

When she comes to Lucknow, she likes the pot curd of Assamese (East). When she goes to her parents’ she eats them to her satisfaction. After coming back to Lucknow, she has to live like Moulwis. She has a complaint against her husband. He always remains a Moulwi. As a result she has to control luxuries (desires) and festivities.

She is never happy in her mother-in-laws’ house. At the time of her death, she becomes angry when her son asks whether she is to be buried in Karbala or Nazaf. She angrily replies him to send her dead body to her parents house if he cannot do it.

When she nears her death. She does not know where her parent’s house is. The members of her parents’ side are in Karachi. Their house is in the custody (control) of the governement. It is very difficult to remember such things during the last days. The dying person will have beautiful dreams. Iphphan’s grandmother brings her house to memory. Its name is kacchi Haweli, born and brought up there. It is called Kachhi Haweli because it is built of wet clay.

She remembers the mango plant planted by her. The tree also might be old like her. Thus she remembers many sweet experiences. How can she go to Nazaf leaving all these? She is buried in the ‘Fathmein’ burial ground of Banares, where Murtuza Hussein works. Then Iphphan is in school. The servant tells him of the death of Bibi, Iphphan’s grandmother is called Bibi then.

When Iphphan is in the fourth, he has acquaintance with Topi. Iphphan loves his grandmother deeply. He loves his father, mother, elder sister and younger sister Nuzhat very deeply. But he loves his grandmother more than all. His mother scolds and beats him occasionally. Sister also behaves like mother. Father feels that the house is the court and takes decisions. But his grandmother never troubles him.

His younger sister Nuzhat draws pictures on his notebooks whenever she gets the opportunity. His grandmother tells him stories at night – of Baharam daku (dacoit) anarpari (goddess), Barah Burz, Amir Hunja, Gul Bakawali, Hatim Luyi and Panch Phulla Rani.

She tells stories to her grandson in this way. God is awake when the whole world is asleep. She tells him not what she sees but what she hears. There was once a king- Iphphan never laughs at the language of his grandmother. He likes her way of speaking of Eastern language. But his father never allows him to use that language she tells her grandson to use the language of his father but not of uneducated and uncultured (like her language).

Their conversation ends in that way story telling starts again. A king kills one or two deer one day (she speaks the languge of the East again.) Topi likes the way of talking and story telling of Iphphan’s grandmother. He feels that his mother and Iphphan’s grandmother are of the same group. Both of them speak in the same way.

Topi does not like his grandmother, he dislikes her. The language of Iphphan’s father and Topi’s grandmother appear to be the same. Topi tries to sit with Iphphan’s grandmother when he goes to their houses. He does not try to talk to Iphphan’s mother or sister. When they make fun of Topi, Iphphan’s grandmother interferes and supports him and saves from them. (Iphphan’s mother and elder sister).

Iphphan’s grandmother asks Topi to come to her whenever he is made fun of Iphphan’s mother and elder sister. Each of her words is sweet like sugar pills. Her words are like mango jelly and sesamum sweets to Topi. He goes and sits by her silently.

Iphphan’s grandmother always begins the introduction with ‘what is your mother doing’? At first Topi is confused what ‘Amma’ means. Later he understands that the mother is addressed in that way. Topi likes the word ‘Amma’. It is like smacking a jaggery piece and repeats it. He likes the words ‘mother’ ‘sister’ and baaji (sister of mother and father).

One day a wonderful thing happens. Dr. Bhrugu Narayan Sukla (black oil seller-English doctor-M.B.B.S) and his family begin the twentieth century habits (eating on the dining table). Usually they eat in plates keeping on a stool. That day Topi likes Brinjal curry very much. Topi’s mother Ram Dulari serves food. Topi calls her ‘Ammie’ and asks for some more curry. They wonder at the word ‘Ammie’. They stop eating and look at Topi. (Muslims use the word ‘Ammie’ for mother).

It is a Muslim word. How does the word enter our house, against our customs? Grandmother becomes angry and asks who has taught the word. (Then Topi diverts the topic asking the meaning of the world ‘lufz’ in an innocent manner.)
‘I learn this from Iphphan’ replies Topi
“What is his full name?”
“I do not know.”

Mother asks in the Eastern way of Hindi whether he makes friends with a Muslim boy. Topi’s grandmother become angry with his mother for using the Eastern way of language. (It is considered low and uncultured). The discussion shifts from ‘Ammie’ to the Eastern way.

The second day. Dr. Bhrugu Narayan Sukla comes to know that his son makes friends with the collector’s son. (Iphphan is the son of the collector). The third day he gets clothes and permit for sugar officially from the government. He makes use of his sons’ friendship and gets the benefit.

Topi is in trouble that day. Subhadra Devi gets up from the dining table. Ram Dulari scolds her son severely.
“Are you going to their house even now?” ‘Yes’. Ram Dulari is tired while beating her son. Topi does not say that he will not go to Iphphan’s house. The elder brother (Munni Babu) and the younger brother (Bhairav) are observing while Topi is being beaten. Munnibabu says that he has once seen Topi eating Kabab in Rahim kabab shop. kabab?

Ram Dulari goes back two steps with dislike using the words Rama Rama (a kind of negative comment) Topi begins to look at Munni Babu. As a matter of fact Topi has seen Munni Babu eating kabab. He gives an anna (six paise) as the bribe to Topi to make him without complaining to elders. Topi knows the truth but he is against backbiting (tale teller). Topi has never told the secrets of Munni Babu to anyone except Iphphan.

‘Do you see me eating Kabab?’ says Topi to Munni Babu.
‘why not?’ replies Munni Babu
Why do you not say it that day that
you have not eaten? questions Subhadra
‘This is false.’ replies Topi.

Topi feels very much. He is not well grown up to know the difference between truth and falsehood. He is not so old to prove that the charge is false. His body is full of pains because of severe punishment. Topi always thinks of being born as a young. He wants to take revenge on his brother if he is old.

But he can never become older than Munni Babu. The next Topi tells everything to Iphphan in school. They go out absconding from the social studies class. Iphphan buys bananas in Pancham shop. The fact is that Topi never eats anything except fruits (because he is a Hindu). Topi is a Hindu. Iphphan is a Muslim. They are brought up under different traditions and customs. So Iphphan buys bananas for his friend Topi.

Topi and Iphphan think of a meeting between their grandmother. They speak the language in the sameway. “But it is not possible” says Iphphan. Both their grandmothers are old. The old will die one day. That is what Iphphans’ grandmother always says. “My grandmother does not die” says Topi

“Why does she not die ?” asks Iphphan
“Does she tell lies ?”says Topi.

Just then the servant comes and says that Iphphan’s grandmother is dead. Iphphan leaves the school listening to the death news. Topi is left alone. He is very sad. He walks towards the gymnasium, hopelessly. An old peon smokes beedi at one side. Topi sits in a corner and begins to cry. In the evening Topi goes to Iphphan’s house. He observes total silence there. The house is full of people, more than the usual number.

The house appears to be vacant with the absence of grandmother, to Topi. He does not know her name. She cannot eat anything with her hand eventhough she is requested again and again. Love is not confined (limited) to such things. There is a great affinity (connection) between Topi and Iphphan’s grandmother.

Iphphan’s grandfather, if alive could not understand their affinity. His parents, eventhough with him, cannot equally understand their affinity. (between Topi and Iphphan’s grandmother) Topi and Iphphan’s grandmother lacking something. They complement (complete) each other. If one is thirsty, the other gives water.

They are strangers in their houses. Though they live with the family members, they are lonely. Now they have release from loneliness one at 72 (Iphphan’s grandmother) and other at 8. (Topi). Topi expresses his condolence to Iphphan. He says that it would have been better, had his grandmother died in place of Iphphan’s. Iphphan does not give any reply.

He does not know how to reply. They begin to cry silently. Topi takes an oath on 19.10.1945; one must not make friends with the children of the parents of transferable jobs. The date has no importance; but it has a lot of importance in the life of Topi. Iphphan’s father is transferred that day to Moradabad. It happens a few days after the death of Iphphan’s grandmother.

Topi becomes lonely because Iphphan is now not among his friends. The new collector is Thakur Harinam Singh. He has three sons. They could not become the friends of Topi. Bilu is older in age. Dabbu is very young. Guddu is of Topi’s age. He speaks only English. They are collector’s children. They have superioriry complex. They do not make friends with an ordinary boy like Topi. Topi’s house is near the collector’s bungalow. He goes there to meet Iphphan.

The gardener and the peon recognise Topi. So Topi goes in. At that time Bilu, Dabbu and Guddu are playing cricket. While batting, the ball cames up to the face of Topi. Topi lifts his hand in fear. The ball goes into his hand. The chief gardener is the umpire. He lifts up his finger to decalre ‘out’. He does not know anything about cricket. But he understands that one must lift the finger as a reply to ‘How is that?’

“Who are you?” Dabu questions.
“Balabhadra Narayan” Topi replies
“What is your father’s name?” asks Guddu
“Bhrugu Narayan” replies-Topi

“Who is this Bhrugu Narayan? Is he one of our peons ?” Bilu asks the umpire.
“Doctor?” Dabbu questions
“Yes, sir” is the reply. The chief gardener knows a little English
“Why is he so dirty?” asks Bilu

On hearing it, Topi becomes angry. He says, “Control yourself.” You will fall down with one blow. Bilu beats him. Topi falls down. He gets up scolding. The gardener tries to control. Meanwhile Dabbu sends the dog (Alsatian) to Topi. It bites Topi. Topi comes to normal self after taking seven injections round his navel. After that, he never looks at the bungalow. Now Topi has no friends. He cannot go to the collector’s bungalow.

He gets the question of ‘what to do’? There is a female servant in the house who knows about Topi (happiness and sorrows of Topi) so he lives under her care. She comes of a low class. The members of the family treat him also as low. Everyone in the house scolds the servant, Sita; Now they scold Topi also.

Because of this similarity Sita and Topi begin to love each other. They share their joys and sorrows. She advises him not to compare with others; not to expect the same treatment as others. One night he begins to annoy claiming the same treament along Munni Babu and Bhairav. He is beaten for his behaviour. Sita takes him into the room.

“Don’t compare yourself with others. Don’t try to be equal with them” Sita pacifies him.
They are the days of cold of winter cloth is brought for Munni Babu to stitch a warm ‘coat to avoid cold. Cloth is brought for Bhairav also for the new coat. The new coats are stitched. Munni Babu’s old coat is given to Topi. It is new; not worn by Munni Babu; for he does not like it.

It is brought for Munni Babu; however, it is old; so Topi refuses to wear it. He gives to the son of another maid servant ketaki. Ketaki’s son takes it and feels happy. It is not possible to take back what is given to the children of workers. The inmates of the house decided that Topi must suffer from cold for doing so (giving the coat to Ketaki’s son).

“I do not shiver with cold or some other trouble.” says Topi ‘you will eat shoe eating (beating) says grandmother Subhadra Devi.
“Nobody eats shoes; don’t you know this?” replies Topi “You speak disrespectfully to grandmother” says Munni Babu angrily.
“If not, am I to worship her?” replies Topi Grandmother becomes angry. Mother Ram Dulari begins to beat Topi.

Sita takes Topi in. She says to him consolingly, “you are now in the Tenth class. You must not have spoken to grandmother in this way. Please remember that she is your grandmother, though she scolds you.” Sita says that Topi has come to the Tenth class; it is not an easy thing he has to work hard to come to the tenth class. He fails for two years before coming to the tenth class. He joins the ninth class in 1949. He is promoted to the tenth class in 1952. (It means he comes to the tenth class after failing in the ninth class for two years).

Munni Babu stands first in the Intermediate class when Topi fails in the ninth class for the first time, Bhairav stands first in the sixth class. All the members of the family begin to talk about Topi. Then Topi feels very sad. He is not dull; he is good at studies; but no one allows him to study.

Whenever he begins to study his brother Munni Babu sends him to do some work or the other. he has to do it certain things, which cannot be brought by servants, are brought through him by his mother. (Rich people cannot do or bring certain things through the servants). It is a known fact that Bhairav takes off pages from his note books and makes rockets. In this way (because of these problems) he could not concentrate on studies during the first year.

The next year Topi has attack of typhoid. He passes in the third time in the third class. Two brothers stand first. The third one gets only the Third Division it is a black mark for him. We have to keep in mind his problems. We have to think why he passes in that way (getting the third class). Topi studies the ninth class with his friends in 1949. When he fails, his classmates are promoted to the tenth class. But he is in the ninth class.

He has sit with his juniors of 1950 (of the eighth class) in the ninth class. It is not an easy thing to sit with juniors in the same class. The friends of Topi are in the tenth class. He plays with them; mixes wit them. He cannot make friends with his classmates. He feels it odd to be in the ninth class in that way.

The peculiar thing is that the teacher shows him as an example while teaching the backward students. “What do you think of yourselves? Do you want to be in the same class (muhammad Ali) like Sama Avatar balabhadra.” The teachers make these comments on Topi indirectly without referring to his name.

Hearing these comments, the classmates of Topi laugh. They were in the Eighth class the previous year. Topi has to put up with them this year. In 1951 also, when he is in the Ninth class, for the third time, he feels ashamed of himself. Now he has no friends. His juniors of the Eighth class are now in the Tenth class.

His juniors of the seventh class are now studying with him. He appears to be older among them. He is now lonely in the school, as in the house. There are no friends to him in the school. The class teachers stop taking interest in him. (caring for him). When he raises his hand to answer any question, the teachers do not ask him for the answer. They do not give him any opportunity to answer the questions. But Topi continues to raise his hand to give an answer, without losing hope.

Then the English teacher comments. “You have been reading the book for three years you must have got by heart all the answers. These students have to appear for school Final Examinations next year. (Tenth class). I have to concentrate on them. I shall ask you the questions next year.” (It means he will fail again) Topi’s black face becomes red when he is insulted by the English teacher. All the students laugh at him. He feels that the insult is equal to death to him. When he joins the Ninth class he is young like them. (Now he is old because of failures.)

The same day, in the afternoon lunch break, Topi is angry at the words of Waheed. He is clever; leader of the class. He is the son of Doctor Sharfuddin. He says: “Why do you want to make friends with us? Why do you play with us? You have to make friends with the Eighth class students. We will pass and move to the Tenth class. You have to be with them. So it is better to make friends with them.” Topi feels very bad about himself. He decides to pass this year, Typhoid or any other severe disease may attack him.

Meanwhile, elections are announced.
Dr. Bhrugu Narayan contests in the elections.
He is defeated.

How can he concentrate on studies when there is election fever in the house? There is peace in the house after elections. Examinations are fast approaching. (near) He concentrates on studies. Can anyone study in these conditions? It is a great thing for him to pass in such conditions. His grandmother comments sarcastically. “God must save you from bad looks. No evil eye must look at you. You take three years to pass the Tenth class; that too in the Third Divsion.”

शब्दार्थ और टिप्पणियाँ

• बेयानी = बिना मन के, హృదయం లేకుండా, without heart
• घरेलू = पारिवारिक, మచ్చిక చేసుకునే, domestic
• परेपश = प्रथा, संप्रदाय, ఆచారం, custom
• चरित्र = पात्र, పాత్ర, role
• कथाकार = कहानीकार, కథాకారుడు, story writer
• काफ़िर = गैर मुस्लिम, ముస్లిమేతరులు, non-muslim
• करबला = इस्लाम धर्म का पवित्र स्थान, మహమ్మదీయ పవిత్ర స్థలం, holy land of muslims
• माश = नज़र, దృష్టి, sight
• जश्न = उल्लास, ఉల్లాసం, joy
• असमियों = कृषको, వ్యవసాయదారులు, farmers
• बेशुमार = बहुत, अधिक, అధికమైన, more, plenty
• परवरदिगार = अल्लाह, అల్లాహ్, allah
• पाक = पवित्र, పవిత్రమైన, holy
• नफ़रत = घृणो, द्वेष, ద్వేషం, jealousy
• गज़ब = आफ़त, విపత్తు, disaster
• लफ़्ज़ = शब्द, మాట, శబ్దం, a word
• शक्कर = चीनी, చక్కెర, sugar
• असलियत = असली में, నిజ స్వరూపం, in reality
• रिश्वत = घूस, లంచం, bribe